شيخ محمد حسين كاشف الغطاء
آن چه از مجموع ادله استفاده مىشود ، اين است كه غناى حرام ، آهنگها و صداهايى است كه غالبا اهل گناه و بىبند و بار به كار مىگيرند و در نفس انسان ، نوعى سبكى و طرب پديد مىآورد ؛ به نحوى كه اغلب ، شهوت حيوانى به وسيله آن برانگيخته شده و بدن را به رقص و حركات سبك وامىدارد ، انسان توازن عقلى خويش را از دست مىدهد و شهوترانى و هوسبازى و كارهاى سبك برايش لذتبخش مىگردد ، به ويژه آن گاه كه برخى مسائل لهو و لعب مانند تار و نى و امثال آن ضميمه شود .
ولى جز آن ، يعنى صداهاى خوبى كه در دل انسان خوشحالى يا غم يا روحيه جنگى و حماسى پديد مىآورد و با توازن عقلى و آرامش نفس و ركود شهوت است ، مباح است . بلكه از برخى روايات بر مىآيد كه چنين صداى خوشى از ديدگاه شرع پسنديده است ، به خصوص در قرائت قرآن ؛ چرا كه آهنگ خوش ، بر زيبايى قرآن مىافزايد و آن را موثرتر مىسازد . و در روايت است كه صدايت را در قرائت قرآن آهنگين ساز ؛ چرا كه خداوند ، صداى خوب را دوست مىدارد: «رجع بالقرآن صوتك فان اللّه يحب الصوت الحسن» .
خلاصه آن كه كشيدن صدا و نيكو ساختن آن و در گلو چرخاندنش ، به طور مطلق ، غناست ، ولى بخشى از آن حرام است ، و آن ، جايى است كه موجب سبكى و جلفى و از دست دادن توازن عقلى باشد كه در زبان دين ، به نوع «آوازهاى مخصوص اهل گناه» گفته شده است . و بخش ديگر مباح يا مستحب است و آن ، جايى است كه به آن مرتبه نرسد ؛ هر چند موجب خوشحالى و نشاط شود يا غمانگيز و گريهآور يا مايه پند و موعظه باشد ؛ و چنين نوعى ، نيكو است ، به خصوص اگر اين نغمه لطيف در قرآن و دعا و شعر و هر موقعيت مناسب ديگر باشد .
رواياتى هم كه وارد شده و حاكى است كه پيامبر ، «حدى» خواندن عبداللّه بن رواحه را كه صدايى خوب داشت ، تقرير و امضا كرد يا احاديثى كه آوازخوانى زنان آوازخوان را در عروسىها و شادمانىها مجاز مىداند ، بر همين مورد تنزيل مىشود و آن گونه كه فقها يادآور شدهاند ، از موارد استثنا از غناى حرام نيست .
آواى بيدارى ؛ ويژهنامه روزنامه جمهورى اسلامى... ، ارديبهشت 1372 ، ص52 .
. اشاره و توضيح: يكى از رسالههاى فقهى علامه كاشف الغطاء رساله سوال و جواب است كه در آن مسائل فقهى در قالب سؤال و جواب مطرح گرديده است . مسئله غنا از جمله اين سؤالات است كه از حدود و ثغور موضوع و حكم آن استفاده شده است و آن فقيه والامقام ، به تفصيل پاسخ دادهاند .
نظر آيت اللّه كاشف الغطاء را به عنوان يكى از متخصصان فقه اسلامى ، به محققان ارجمند عرضه مىداريم تا در بررسىهاى خود ، آن را مورد توجه و تحليل بيشتر قرار دهند .