به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی، حجت الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی «رییس قطب ایمان دینی و مقابله با جریان ها و فرق انحرافی دفتر تبلیغات اسلامی» در پیش نشست همایش «معنویت های نوظهور و معنویت اسلامی» که به همت پژوهشکده اخلاق و معنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، با بیان این که معنویت در قرآن کریم از طریق چند واژگان کلیدی به روش مطالعات معناشناختی اشاره می شود، اظهار داشت: وقتی قرآن کریم را در این نگاه مطالعات معنوی دنبال می کنیم، یکی از واژه های کلیدی و محوری، ایمان است و مجموعه ای از واژگان درباره معنویت در قرآن معرفی می کند که در هسته اصلی در این مجموعه واژگان، واژه ایمان است که مربوط به کنش معنوی است.
وی گفت: پرتاب انسان در ساحت معنویت با یک کنش یا کنش هایی اتفاق می افتد که مهم ترین آنها ایمان است که انسان را در ایستگاه آغازین معنویت قرار می دهد و قرآن از مجموعه ای از واژگان استفاده می کند که بعد فرایندی و امتداد جاری معنویت را معرفی می کند و جریان معنویت در قرآن کریم با کلیدواژه هایی معرفی شده که مهم ترین آن، واژه عبودیت است.
رییس قطب ایمان دینی و مقابله با جریان ها و فرق انحرافی دفتر تبلیغات اسلامی با بیان این که عبودیت شامل همه انسان ها در تمام لایه های معنوی می شود، تصریح کرد: قرآن کریم حاصل نهایی معنویت را با مفاهیم و کلیدواژه هایی تعریف می کند که مهم ترین آنها یقین است و آن چیزی که معنویت در نهایت به آن انسان عرضه می کند و انسان را در آن خاستگاه حقیقی می رساند، رسیدن به یقین است.
وی افزود: ایمان، عبودیت، یقین و کلیدواژه هایی از این دست آن نظام مفهومی از معنویت را نشان می دهد.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی با اشاره به مبانی معنویت در قرآن اظهار داشت: حدود هفت هشت مبنای مهم از قرآن استخراج کرده ایم که معتقدیم این مبانی از مجموعه قرآن کریم قابل فهم بوده و به گونه ای است که استنباط از یک یا دو آیه نیست، بلکه آیات زیادی در خصوص هر یک از این مبانی وجود دارد.
وی گفت: اولین اصل قرآنی در حوزه معنویت این بوده که معنویت اساس و حقیقت زندگی انسان است. قرآن در آیات مختلف و روایات معصومین(ع) با بیان های مختلف این اصل را معرفی می کند که حقیقت حیات انسان و نقطه مطلوب زندگی انسان، معنویت است و تمام امور دیگر انسان در خدمت این اصل است.
رییس قطب ایمان دینی و مقابله با جریان ها و فرق انحرافی دفتر تبلیغات اسلامی تصریح کرد: اصل دوم از دیدگاه قرآن کریم این است که جریان معنویت جریانی نیست که اختصاص به انسان یا جن داشته باشد، بلکه سراسر هستی از آغاز تا پایان هستی همه موجودات درگیر و در گرو معنویت هستند؛ یا این که برای آنها هم معنویتی وجود دارد.
وی با بیان این که حداقل پنج دسته آیات داریم که نشان می دهد کل هستی با جریان عبودیت همراه است، افزود: عده ای برداشتشان این است که آن حقایق در حال کنش عبودیت و اطاعت هستند و عده ای دیگر گفته اند که خداوند آن نظام هستی و کیهان را آماده معنویت و عبودیت انسان کرده است.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی در گرو معنویت بودن حیات انسانی را سومین اصل دانست و اظهار داشت: اصل سومی که قرآن کریم و روایات اهل بیت(ع) نشان می دهند این است که حیات انسانی با همه گوناگونی، مراحل، لایه ها و وجوه، در گرو معنویت است؛ بسیاری از جریان های معنوی در دنیا معنویت را با یک باطن گرایی تعریف می کند. معنویت یعنی فراروی از وضعیت موجود، اما فرق است بین این که معنویت را در ارتباط با امری متعالی جست و جو کنیم یا این که معنویت را در یک امر فرایی جست وجو کنیم؛ قرآن کریم این دومی را نمی پذیرد و این از شگفتی های قرآن است.
وی با اشاره به این که ظهور حقیقت دین در ولایت و باطن گرایی و معنویت است، گفت: برخی از مستشرقان گفته اند که در مطالعات تطبیقی میان کتاب های مقدس، آن کتابی که زمین و آسمان و دنیا و آخرت و ظاهر و باطن را با هم گره زده و همه چیز حیات انسان رنگ معنویت و باطن و امر متعالی می کند، قرآن است.
رییس قطب ایمان دینی و مقابله با جریان ها و فرق انحرافی دفتر تبلیغات اسلامی با اشاره به اصل چهارم مبانی معنویت در قرآن تصریح کرد: قرآن یک موطن، بستر و زمینه در انسان برای معنویت و معنویت خواهی معرفی می کند و معتقد است که همه آن چیزی که در کشش ها و کوشش ها، کنش ها و واکنش ها، و سلوک ها و اقدامات در حوزه معنوی انسان رخ می دهد، در موطن قلب است. ریشه رفتار ظاهری، کنش ها و حالات انسان قلب است. تمام سلوک معنوی قرآن در موطن قلب است.
وی در تبیین اصل بعدی گفت: اصل پنجم این است که قرآن کریم سه مؤلفه و سه کمال اساسی را در انسان معرفی می کند که این سه کمال خدادادی و موهوبی است که به ظرف قلب داده است و انسان با بهره گیری از سه کمال فطرت، عقل و جنبه های گرایشی و عاطفی است که سلوک معنوی خود را انسجام می دهد.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی با بیان این که نظام هدایت، ششمین اصل از مبانی معنویت در قرآن است، گفت: نظام هدایت به این معناست که نقش های مختلف و متعددی وجود دارد که هر یک از آن ها در جریان راه یابی انسان و این حیات معنوی انسان مؤثر است. انسان در مسیر معنویت از بالا راهبری می شود و قرآن کریم اصرار دارد که بدون راهبری انسان این مسر انجام نمی شود و این مسئله از شگفتی های قرآن است.
وی گفت: قرآن کریم پنج لایه هدایت را معرفی می کند که عبارتند از: هدایت عام تکوینی، هدایت عام تشریعی، هدایت خاص تشریعی، هدایت خاص تکوینی و هدایت خاص. در جریان سلوک معنوی انسان یک اصل وجود دارد که در لایه های مختلف دائما این حرکت هدایت گرانه اتفاق می افتد.
رییس قطب ایمان دینی و مقابله با جریان ها و فرق انحرافی دفتر تبلیغات اسلامی خاطرنشان کرد: اصل ولایت هفتمین اصل از مبانی معنویت در قرآن است؛ قرآنی کریم غیر از هدایت از چیزی تحت عنوان نظام ولایت سخن می کند.