به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی، حجتالاسلام والمسلمین علی مدبر اسلامی در نشست علمی "معاشرت با مؤمنان در سبک زندگی اسلامی از نگاه مفسران قرآن" بابیان اینکه در پژوهشهای مرتبط با معاشرت10 کاستی داریم، اظهار داشت: کسانی که قصد دارند جلدی بر مجلدات مرتبط با این بحث بیفزایند، کاستیها یا خلاقپژوهی معاشرت رابرطرف کنند.
وی با اشاره به معنای واژه معاشرت گفت: در مقائیس اللغة ورود در چیزی و آمیختن با آن را معاشرت میگویند؛ زمخشری هم که از لغتدانان معروف است، عاشره را زندگی کردن میداند، بنابراین ارتباط ساده اجتماعی را "معاشرت" نمیگویند.
رئیس گروه تفسیر قرآن پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن با اشاره به مسئله سبک زندگی تصریح کرد: اصطلاح سبک زندگی از غرب وارد دنیای اسلام شده و رونق این مباحث هم مربوط به چندسالی است که مقام معظم رهبری این بحث را عنوان کردند؛ در مورد تعریف آن تشتت زیادی وجود دارد اما امروزه در جامعه ما وقتی سخن از سبک زندگی میشود، به اخلاق ورفتارمستمر و نهادینه شده گفته میشود.
وی با بیان اینکه معتقدیم که قرآن کتاب سبک زندگی است زیرا برای هدایت مومنان و متقین آمده است،افزود: آیتالله جوادی آملی در مقدمه جلد اول تسنیم به بحث مناهج تفسیری از جمله تفسیر قرآن به قرآن پرداخته و 10 قسم از این نوع تفسیر را برشمرده که یکی، آن است که گاهی در قرآن یک آیه وجود دارد و سراسر قرآن مفسر همان یک آیه است مانند آیه 30 بقره که به بحث خلیفه اللهی انسان پرداخته است.
حجت الاسلام والمسلمینمدبر اسلامی با بیان اینکه حیات طیبه مطرح شده در قرآن تصریح به بحث سبک زندگی اسلامی دار، اظهار داشت: در مطالعات سبک زندگی، سه حوزه رفتارشناسی سبک زندگی جامعه، وضع مطلوب دین در این زمینه و ارائه راهکارها و روشها برای هجرت از وضع موجود به وضع مطلوب را باید بررسی کنیم؛ بنابراین اگر کتبی در این زمینه نوشته میشود، شایسته است که به هر سه حوزه بپردازد و راهکارهای قرآن را برای هجرت به سمت وضع مطلوب عرضه کند، به عنوان مثال بسیاری از روشهایی که امروزه در سبک زندگی ما در بحث میهمانی هست، ایراد دارد.
وی افزود: ما باید خیلی از تعاریف دنیای غرب را از محتوایش خالی و متناسب با فضای خودمان محتوای دینی و بومی در آن بریزیم. کاری که اسلام با برخی اصطلاحات و واژگان جاهلی اعراب انجام داد.
رئیس گروه تفسیر قرآن پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن تصریح کرد: علامه طباطبایی فرموده است که انسان دارای ابعاد سه گانه عقائد، اخلاق و عمل است و مهمترین بعد وجودی او عقائد است و خلود انسان ائر مدار این باورهاست؛ مرحله دوم، اخلاق و مرحله سوم، عمل است؛ علامه، رابطه جالبی میان اینها ترسیم کرده و فرموده که اعتقادات، سرچشمه اخلاق و اخلاق، مقدمه و سرچشمه رفتار است.
وی گفت: از دید علامه، اعمال دینی طوری تنظیم شده که اخلاق، اخلاق، باورها و عقائد را بسازد،بنابراین قله در اعتقادات است، بنابراین ما نمیتوانیم در مباحث سبک زندگی قله را رها و صرفاً به رفتار بپردازیم، بنابراین باید به همه محورها بپردازیم و نباید صرفاً تعریف غربیها را بپذیریم زیرا پذیرش یک فرهنگ جاهلی غربی است.
حجت الاسلام والمسلمین مدبر اسلامی با اشاره به کاستیهای اخلاقپژوهی معاشرت تأکید کرد: از صدر اسلام دهها اثر در این زمینه(اخلاق معاشرت) به خصوص در دوره معاصر نوشته شده است ولی وقتی با نگاه مفسران سراغ این بحث رفتم،10 کاستی در این زمینه احصاء کردهام؛ اولین کاستی اینکه معاشرت سه بخش دارد، اول، اصول کلی حاکم بر معاشرت مانند عدالت که اصول کلی با ریزموضوعات در آثار منتشرشده تفکیک نشده یا بایسته ها و نبایسته های این سه عرصه تفکیک نشده است.
وی بیان کرد: باید کوشش کنیم که ریزموضوعات معاشرت به کدام اصول کلی باز می گردد یعنی مثلاً این چند ریزموضوع، زیرمجموعه مهرورزی است؛ نکته دیگر، بی توجهی به ثقل اکبر یعنی قرآن است؛ البته روایات، مفسر قرآن هستند ولی معارف نورانی قرآن کمتر مورد توجه بوده و مردم کمتر با الفاظ خود قرآن مواجه میشوند.
رئیس گروه تفسیر قرآن پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، تصریح کرد: برخی روایاتی که اخلاق معاشرت را بیان می کنند، دارای ترجمه های ناقص و محتوای نادرست هستند؛ همچنین روایات معاشرت گردآوری شده و تحلیل و تبیین در آن نیست؛ نکته دیگر اینکه متأسفانه نگاه فقهی به روایات معاشرت نداشته ایم؛ برخی اخلاق معاشرت به رساله ها مانند سلام و جواب آن آمده است ولی بسیاری از عناوین معاشرت به رساله ها راه نیافته است، در حالی که روایات متعددی در این زمینه داریم.
وی با بیان اینکه به معاشرت در فضای مجازی توجهی نشده است، اظهار کرد: نکته دیگر آنکه محدوده معاشرت هم معلوم نشده است همچنین در دین، حقوق برادری داریم و حداقل 70 حق از حقوق برادری در روایات بیان شده، از جمله در روایتی از سوی معصوم(ع) بیان شده است که هر کسی یکی از این حقوق را در حق برادر دینی ترک کند، از ولایت خدا خارج شده ولی اگر پایبند به این حقوق باشد، فرد خودش را به ولایت الهی متصل کرده است.
حجت الاسلام والمسلمین مدبر اسلامی با بیان اینکه اسناد روایات معاشرت بررسی دقیق رجالی و سندی نشده است، افزود: باید رجال روایات اخلاقی و تفسیری را بررسی کنیم که در پژوهشکده اسراء این کار در حال انجام است و باید در زمینه معاشرت اخلاقی این کار هم انجام شود.
وی تأکید کرد: ما نتوانسته ایم لطافت های اخلاق و ارزش های اسلامی را حتی به خودمان بشناسانیم.
سپس، حجت الاسلام والمسلمین یوسفی مقدم "ناقد در این نشست علمی" با بیان اینکه اصطلاح سبک زندگی فرنگی است لذا وقتی این اصطلاح وارد فرهنگ و جامعه دیگری شود، باید ببینیم که قابل انطباق با فرهنگ دینی آن جامعه است یا خیر، گفت: برای این اصطلاح در غرب، تعاریف مختلفی وجود دارد، از جمله مجموعه نظام مند کنش های موجه فردی یا اجتماعی است که اساساً کاری به معرفت زیربنایی هم ندارد.
وی افزود: تعریف سبک زندگی آنقدر در غرب متشتت است که تعریف واحدی از آن ندارند و اگر قرار است ما این اصطلاح را معناشناسی کنیم، باید با توجه به ویژگیهای جامعه خودمان مورد توجه و بحث قرار دهیم.
رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: سبک، نمادهای شکلیافته و نهادینه شده جامعه در زمینههای مختلف از جمله لباس پوشیدن، غذاخوردن، سفر و مهمانی رفتن و... است؛درتفکردینیبهصورتقطع،باورهاوارزشهامایهاینسبکاست.
وی با اشاره به تعریف ارائهدهنده از سبک زندگی ادامه داد: ایشان برخلاف تعریف اولیه ارائه شده در صفحات، بعد از این تعریف عدول کرده است؛ ابتدا گفته که باورها و ارزشها مبانی سبک زندگی هستند ولی بعداً آورده است که در نگاه دینی که عقائد و اخلاق عناصر محوری حیات انسان هستند، سبک زندگی محسوب میشوند؛ ابتدا پذیرفتهاید که رفتار، سبک است ولی بعداً عقائد و ارزش و اخلاق را هم وارد آن کردهاید.
حجت الاسلام والمسلمین یوسفی مقدم با بیان اینکه از نظر دین پایه اصلی سبک زندگی، باورها و ارزشها است در نقد این تعریف، تصریح کرد: گاهی بحث حیات طیبه را داریم و گاهی بحث از سبک زندگی، این دو با هم تفاوت دارند؛ اگر بحث از حیات طیبه باشد، مجموعه باورها، ارزش ها و رفتارهاست ولی اگر در داخل اصطلاح سبک زندگی بحث کردیم، این سبک چیزی غیر از باورهاست و نمود و رفتار را میگویند.
وی گفت: فرمایش شما متین است که در تفکر دینی میان باور، اخلاق و عمل نمیتوان تفکیک کرد زیرا قرآن بدون استثنا هر جا سخن از ایمان آورده است، عمل صالح را هم بیان کرده است ولی ما در قلمرو سبک خاصی بحث میکنیم و نباید به دلیل پیوند محکم باورها، ارزشها و اعمال آن را سبک زندگی قرار دهیم.
رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامیدر مورد راهکارهای رسیدن به وضع مطلوب در سبک زندگی از وضع موجود؛ تصریح کرد: در بحث سبک زندگی وقتی سراغ روایات و قرآن میرویم، در بسیاری از آنها دعوت به عمل است، مثلاً امام علی(ع) فرمودند: آن ارزش و باوری که معادل آن سودی وجود ندارد، چیزی است که زبان از آن ساکت باشد و لسان فعل آن را بیان کند.
وی با بیان اینکه در غرب، سبک زندگی نمادهای بیرونی مانند رعایت چراغ قرمز است، تصریح کرد: شدت عملی که در اجرای قانون با متخلفان وجود دارد، سبک زندگی آنان است؛ اگر برادری دینی در جامعه نهادینه شود، رفتارها از آن سرچمشه میگیرد؛ مفاسد اقتصادی کنونی ناشی از همین نشناختن حقوق برادری است و اینکه حقوق برادری در جامعه ما جایگاه خود را ندارد.
حجت الاسلام والمسلمین یوسفی مقدم اظهار داشت: بیشترین کار ترویج اصول، ارزش ها و تبدیل به رفتار است و مسئولان و مؤمنان باید آن را در عمل پیاده کنند تا نهادینه شود، همان طور که در مقاطعی مانند دفاع مقدس شاهد این کار بودیم.
وی با بیان اینکه وضع موجود جامعه ما اسلامی نیست،خاطرنشان کرد: اصلیترین عامل مؤثر برای رسیدن به وضع مطلوب در سبک زندگی ضمن انجام کارهای پژوهشی، این است که ما به صورت عملی، اخلاق اسلامی را رعایت کنیم؛ برخی مسؤولانی که تقیدی به ارزش ها ندارند، نمیتوان توقع داشت که سبک اسلامی پیاده شود.