به گزارش خبرگزاري مهر، حجت‌الاسلام والمسلمين منصور ابراهيمي، مديرگروه پژوهش و تصحيح احياي آثار اسلامي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، درباره كتاب «آيينه حقايق نما» اظهار كرد: در مركز احياي آثار اسلامي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، بخشي وجود دارد كه به احياي كتاب‌هاي اخلاقي مي پردازد.
وي افزود: در اين زمينه، تاكنون روي چند اثر از جمله كتاب «اخلاق منصوري»، «آيينه حقايق نما» كار شده است و كتاب هاي ديگري همچون «منهج السالكين» كه به تقريرات درس مرحوم آقاحسين خوانساري اختصاص دارد و كتاب «لوامع الاشراق» يا «اخلاق جلالي» كه كتاب اخلاق علامه دواني است، در دست بررسي و تحقيق است.
حجت الاسلام ابراهيمي تأكيد كرد: رسالت اين بخش، احياي كتب اخلاقي مفيد براي جامعه است كه بعد از احيا در دسترس پژوهشگران و علاقه‌مندان به اين رشته قرار مي گيرد. در سير بررسي‌هاي ما در مورد كتاب هاي اخلاقي، به كتاب «آيينه حقايق‌نما» برخورد كرديم. اين كتاب اثر مرحوم شاه‌محمد بن مرتضي، از نوادگان فيض كاشاني است كه عالم وارستۀ زمان خود بوده است.
وي اظهار كرد: ايشان كتاب قطوري را در ابتدا با عنوان «مصفاة الاشباح و مجلاة الارواح» به زبان عربي تأليف كرده است. بعد از تأليف، به دليل اينكه به زبان عربي بود و خيلي قطور بود و مطالب آن نيز سنگين بود، مورد استفاده و استقبال قرار نمي‌گيرد. به همين دليل، براي جبران، همان كتاب را خلاصه كرده و مجدداً به زبان فارسي نوشته و اسم آن را «آيينه حقايق نما» نهاده است. ايشان در اواسط قرن 11متولد شده است. چون هم پدرش از عالمان بزرگ بوده و هم مرحوم فيض از اجدادش بوده است، از عالمان وارسته به شمار مي‌رود.
وي به بخش هاي كتاب «آيينه حقايق نما» اشاره كرد و گفت: اين كتاب، در چهار فن تنظيم شده است. در اين بررسي متوجه شديم كه دو بخش از چهار بخش كتاب، در عصر ما خيلي مفيد است و ضرورت درخور توجهي در احياي دو بخش ديگر به چشم نيامد.
مدير گروه پژوهش و تصحيح احياي آثار اسلامي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي ادامه داد: ما هشت نسخۀ خطي از اين كتاب تهيه كرديم و در بررسي انجام شده روي اين نسخ، سه نسخه آن را خيلي معتبر و دقيق دانستيم كه اين كتاب، بر اساس آن سه نسخه احيا شده است. همچنين سعي شده روايات و آيات موجود در كتاب را سنديابي كنيم و نقل قول‌ها را در پانوشت ها بياوريم.
وي اظهار كرد: اين كتاب دو فن از چهار فن اخلاق آيينه حقايق‌نماست: عنوان فن اول آن، «مجاري تفكر در اسرار طاعات الهيه و عبادات نقليه و ديانات شرعيه» است كه در 15 باب بحث شده و عنوان فن دوم، «مواقع تفكر در اسرار اخلاق ناپسند و پسنديده» است كه در 10 باب نوشته شده است.
وي در ادامه برخي از باب‌هاي فن اول كتاب «آيينه حقايق نما» را چنين برشمرد: 1. در بيان معناي شرع و تحقيق تكاليف شرعيه 2. در تحقيق نيت و اخلاص در آن 3. در اسرار طهارت و نظافت 4. در اسرار نماز 5. در اسرار دعا و ذكر 6. در اسرار تلاوت قرآن 7. در اسرار زكات و معروف 8. در اسرار روزه 9. در اسرار حج و زيارات 10. در اسرار توبه و 11. در اسرار طلب حلال.
حجت‌الاسلام ابراهيمي، همچنين برخي از باب‌هاي فن دوم را چنين برشمرد: 1.در متعلقات بطن و فرج و زبان 2. در متعلقات غضب و كينه 3. در متعلقات ريا و عجب و تكبر 4. در متعلقات محبت دنيا 5. در متعلقات صبر 6. در متعلقات رضا و شكر و 7. در متعلقات رجاء و خوف.
وي در ادامه به ويژگي‌هاي كتاب آيينه حقايق نما اشاره كرد و گفت: يكي از ويژگي‌هاي اين اثر اين است كه داراي مقدمۀ علمي جامع و مفيدي است. ويژگي ديگر اين كتاب اين است كه علاوه بر تصحيح آن از روي نسخ معتبر و متقن، سندهاي اقوال، روايات و آيات، در پانوشت ها آورده شده است. از ديگر ويژگي هاي اين اثر اين است كه فهارسي براي آن تنظيم شده كه شامل آيات، احاديث، نام‌ها، مكان‌ها و جماعات و طوايف و مذاهب است.
اين محقق و پژوهشگر تأكيد كرد: ويژگي مهم اين كتاب اين است كه واژه نامه اي براي آن تنظيم و ملحق به كتاب شده است. چون بسياري از واژه‌هاي اين كتاب، واژه هاي رايج مربوط به قرن 10 بوده است كه با واژگان مصطلح امروزي بيگانه است.
وي در پايان اظهار اميدواري كرد: اين كتاب در قالب يك كتاب رقعي 233 صفحه اي، هم اكنون مراحل پاياني نشر را سپري مي كند و به زودي به بازار كتاب عرضه خواهد شد.