نويسنده در مقدمه كتاب نوشته است:
اگرچه پيشينيان ما در زمينه تعليم و تربيت مطالب گوناگون زيادي نوشته‌اند؛ اما هرگز در كنار فلسفه محض به‌صورت مشخص به نگارش مطالبي در باب فلسفه تربيت يا ساير فلسفه‌هايي كه امروز به عنوان فلسفه مضاف معروف‌اند، نپرداخته‌اند.
شايد اولين متفكر مسلماني كه با عنوان «فلسفه تربيت» به نگارش مطالبي توجه كرده است، فيلسوف بزرگ شرق يعني سيدجمال‌الدين اسدآبادي است. بعد از سيد جمال كه صراحتاً از فلسفه تربيت سخن مي‌گويد تا مرحوم دكتر شريعتي كه كتابي كوچك با عنوان فلسفه تعليم و تربيت نوشته است كسي به فكر اين كار نبوده است. بجاست چند نكته از كتاب كوچك وي يادآوري شود: «تنها عاملي كه مي‌تواند به اخلاق و در نتيجه تعليم و تربيت هدف متعالي و فلسفه ماوراء مادي و ماوراء فردي ببخشد يك زيربناي ايدئولوژيك انساني و جهان‌بيني خدايي است كه جهان را از مرزهاي تنگ ماترياليسم يا ناتوراليسم و زندگي را از تنگناي بي‌سـرانجـام و پـوچ «عمـر طبيعـي» ـ از زادن تـا مـرگ ـ كـه انسـان را هم‌خانه گياه و جانور مي‌سازد فراتر برد و به سوي مطلق بكشاند و آن تنها «توحيد» است به عنوان فلسفه جهان‌بيني و در معاد، به عنوان فلسفه زندگي» (شريعتي، 1366: 98). بعد از وقوع انقلاب بزرگ اسلامي، دلسوزان نظام تعليم و تربيت از ابتداي سال 1358 شوراهايي براي «تغيير بنيادي آموزش و پرورش» تشكيل دادند؛ شهيد باهنر، شهيد بهشتي و شهيد رجايي (درود خدا بر آنان باد) و ديگر مسئولان دلسوز كشور و گروهي از نمايندگان دوره اول مجلس شوراي اسلامي، بر اين باور بودند كه بايد با تأسي به قانون اساسي جمهوري اسلامي براي تعليم و تربيت، قانوني وضع شود كه شامل:
ـ اهداف؛ـ مباني؛ـ اصول؛ـ مقاطع؛ـ مراحل؛ـ امكانات؛ـ ارزشيابي و همه مسائل آموزش و پرورش باشد. مسئول تهيه اين برنامه شهيد حجت الاسلام سيد كاظم موسوي، معاون پژوهشي و برنامه‌ريزي وقت وزارت آموزش و پرورش بود؛ اما با وقوع فاجعه دردناك هفت تير و هشت شهريور و شهادت دكتر بهشتي، آقاي موسوي، دكتر باهنر و آقاي رجايي كارها متوقف شد.
در سال 1360 دبيرخانه شوراي عالي آموزش و پرورش مطالعاتي را كه از سال 1359 آغاز شده بود منتشر كرد؛ ولي به عللي كار تا سال 1362 متوقف ماند. در دوره وزارت جناب آقاي پرورش تلاش زيادي براي تغيير نظام آموزش و پرورش انجام گرفت. بالأخره در سالهايي كه اين بنده مسئوليت وزارت آموزش و پرورش را
بر عهده داشتم، از شوراي عالي انقلاب فرهنگي، تشكيل شوراي تغيير بنيادي نظام آموزش و پرورش را درخواست كردم كه در اسفند سال 1364 آن شوراي محترم با اين خواسته موافقت كرد و مدت دو سال شورايي به رياست جناب آقاي دكتر احمد احمدي، استاد محترم دانشگاه و همكاري بعضي از عالمان حوزوي و استادان دانشگاه و معاونان وزارت آموزش و پرورش و معلمان مراكز استانها به تدوين «طرحكليات نظام آموزش و پرورش جمهوري اسلامي ايران» پرداختند. اين طرح شامل موارد زير است:
1. مباني انسان‌شناختي تعليم و تربيت اسلامي؛
2. اهداف اعتقادي، اخلاقي، علمي و آموزشي، فرهنگي و اجتماعي، نظامي و سياسي، اقتصادي و زيستي؛
3. اصول پنجاه‌و‌نه‌گانه در مورد كليات مسائل آموزش و پرورش، برنامه‌ريزي و تربيت معلم؛
4. ساختار نظام آموزش و پرورش.
متأسفانه سالها بعد براي تكميل اين طرح و اجراي كامل آن كاري نشد. حاصل آن زحمات فقط تأسيس رشته كار و دانش، در دوره متوسطه شد. در دوره معاونت مرحوم مهندس جعفر علاقمندان در سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي وزارت آموزش و پرورش آقاي دكتر خسرو باقري به تدوين «پژوهشي براي دستيابي به فلسفه آموزش و پرورش جمهوري اسلامي ايران» پرداخت. پس از تهيه سند ملي در دولت آقاي خاتمي، در بخش آموزش و پرورش خانم دكتر جميله علم‌الهدي «فلسفه تعليم و تربيت رسمي از ديدگاه اسلام» را نگاشت و به دنبال آن گروهي «فلسفه تربيت رسمي و عمومي جمهوري اسلامي ايران» را تهيه كردند. اميدوارم اين طرح با تغيير مسئولان وزارت آموزش و پرورش كنار گذاشته نشود و مراحل اجرايي را بپيمايد.