مصاحبه با حجه الاسلام عليزاده مدير محترم مركز اخلاق و تربيت
گرم و صميمي اما جدي و پرتلاش ؛ اين چند كلمه همه آن چيزي بود كه ما در دفتر كار حجه الاسلام و المسلمين عليزاده مدير محترم مركز اخلاق و تربيت ديديم و شنيديم . حجه الاسلام مهدي عليزاده استاديار پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامي و مدير مركز اخلاق و تربيت همين پژوهشگاه است. در ميان آثار منتشره از ايشان مي توان به در انتظار ققنوس ،نشانه هاي يار ، اخلاق كاربردي و كتابشناخت اخلاق اسلامي اشاره كرد. متن حاضر حاصل گفتگوي صميمي ما با ايشان است. با هم به نظاره صحبت هاي ايشان مي نشينيم.
- ضمن سلام و خسته نباشيد و تشكر از وقتي كه در اختيار ما گذاشتيد ؛ ابتدا مي خواهم ازروند مطالعاتي مركز اخلاق و تربيت بگوييد ؛ برنامه هاي سال جاري چگونه برنامه ريزي شده تا راهبرد هاي مركز به سامان برسد ؟
عليكم السلام و رحمه الله ، بنده هم حضور شما را خوش آمد مي گويم .در پاسخ به اين سوال بايد عرض كنم كه مركز اخلاق و تربيت روند صعودي و تكاملي حركتي پژوهشي خود را در سال 1390 حركتي موثر در راستاي كلان پروژه هاي مهم و تاثير گذار تعريف شده مركز و در عين حال حركت هاي جانبي آن را در نظر دارد كه ان شاء الله به انجام برساند .
هرچند آهنگ عمومي و كلي حركت به سمت كلان پروژه ها در سطح پژوهشگاه در سال 1389 شكل گرفت و به منصه ظهور رسيد اما بايد گفت كه مركز اخلاق در اين زمينه پيشتاز بوده، چرا كه اين مركز از همان سال 1385 كه تحت عنوان گروه اخلاق فعاليت مي كرد كلان پروژه هاي اخلاق هنجاري و اخلاق كاربردي را تعريف كرده بود و در رديف هاي بودجه هم با عنوان گروه پروژه از آنها ياد مي كرد .
اين نوع نگاه باعث شده كه تا مركز در سبد برنامه ها از تمركز جدي و لازم برخوردار باشد چرا كه حركت به جلو در قالب تك نگاريها و پروژه هاي متعدد باعث مي شود اين انسجام و حركت آهنگين و موثر تحت الشعاع قرار بگيرد .
- اولويت هاي برنامه اي تان چيست؟
ما در سياست هاي امسال خودمان چند تا تاكيد داريم :
اول . شناسايي جدي پژوهشگران جوان و تاكيد بر جذب نيروهاي علاقه مند و خوش آتيه اي كه مي تواند در اين زمينه ها رويشان سرمايه گذاري شود و در گام بعدي من اميدوارم مديران محترم كلان پروژه هاي ما بتوانند مركز ما را به يك پاتق علمي براي گفت و شنود هاي موثر نوجويان و فضلاي حوزه و دانشگاه ايجاد كنند و اينها بتوانند بيايند و بحث ها را بگويند و بشنوند و از اين تضارب ارا ما بتوانيم دريچه هاي جديدي را به سمت و سوي علم باز كنيم
دوم. تاكيد بر فعال سازي نشست هاي ماهانه است .به نظر مي رسد براي انتشار دانش نشست هاي علمي مي تواند قالب خيلي موثري باشد كه ما نشست هاي علمي ماهانه را براي هر كلان پروژه از فرهيختگان حوزه و دانشگاه و اميدواريم از چهره هاي بين المللي و خارجي از جهان ا سلام و از كشور هاي در اين نشست ها بهره ببريم
سوم . سياست ديگري كه عطف به سال هاي قبل ما تاكيد داريم ادامه پيدا كند . شناسايي موسسات تحقيقي همسوست .مراكزي كه در ارتباط با تحقيقاتي كه ما روي ميز كارمون داريم فعاليت دارند در حوزه اخلاق و تربيت ؛ اينها شناسايي شوند و ارتباط با برنامه اي با اينها شروع كنيم تا هم كار موازي صورت نگيرد و هم منجر به هم افزايي شود و از ظرفيتهاي موجود در هريك بتوانيم به طور مفيد استفاده بكنيم .
چهارم .عرصه نوين ديگري كه امسال به فعليت مي رسد و يكي از سياست هاي ما را تشكيل مي دهد ، حضور فعال در عرصه مجازي و فعال سازي سايت مركز هست و به عنوان يك ظرفيت ويزه در اطلاع رساني و ارتباط گيري حتما بايد روي آن تاكيد باشد ؛ ما از دو سال قبل با يك شيب ملايم تحقيقاتمان را در اين زمينه شروع كرديم و در سال 89 اين قضيه جدي شد و مطالعاتي صورت گرفت و در سال 90 اميدواريم كه شاهد راه اندازي سايت تخصصي مركز اخلاق و تربيت هم باشيم
- همانگونه كه مستحضريد مركز اخلاق و تربيت اسلامي طبق تعريف داراي دو گروه مطالعاتي اخلاق و تربيت است ، ابتدا در گروه اخلاق ، شما در گروه اخلاق روي چه موضوعات مطالعاتي به شرح و بسط مي پردازيد و در سال جاري چه برنامه هايي داريد ؟
در خصوص گروه اخلاق ما در دو حوزه مطالعاتمان منسجم مي شود كه يك حوزه مطالعات بنيادين است و دومي حوزه مطالعات كاربردي .در حوزه مطالعات بنيادين ما كلان پروژه مطالعات اخلاق را داريم كه به بحث روش شناسي اخلاق ديني و استنباطي مي پردازد و برخي از خروجي هاي اين كلان پروژه را خدمتتان معرفي كردم .
مديريت اين كلان پروژه با حجه الاسلام عالم زاده نوري است و پروژه مباني فهم اخلاقي در برداشت از سيره معصومين در اين سال ان شا الله به ثمر مي نشيند .در حوزه مطالعات كاربردي ما چند كلان پروژه داريم اول كلان پروژه اخلاق دينداري دوم كلان پروژه اخلاق مديريت و سوم كلان پروژه اخلاق زيستي .
كلان پروژه اخلاق دينداري با مديريت حجه الاسلام سيد رشيد صميمي و همكاري حجج اسلام آزاد و نور محمد پيگيري مي شود . در اين كلان پروژه ما بدنبال ان هستيم كه فاصله دينداري در جامعه خودمان را با آن دينداري صحيح و الگويي كه قرآن و پيامبر و ائمه به ما معرفي مي كنند بسنجيم و ببينيم كه سطح دينداري درست چيست و آنچه كه امروز به عنوان مشهورات به آن عمل مي شود يا به عنوان چيز هايي كه بين توده هاي متدين جا افتاده چه فرق و تفاوتي وجود دارد و اين البته با نگاهي كلان است و تمامي عرصه هاي ديني مورد بحث است چه در فقه و چه در اخلاق . ما آن منش درست دينداري را اسمش را گذاشتيم اخلاق دينداري چرا چون مي گوييم اين نوع دينداري خوب است آن نوع دينداري بد است و اينگونه بايد با دين ارتباط گرفت ؛ اين زوج هاي محمولي را ما مي گوييم اخلاق دينداري .اخلاق اصلا از بايد و نبايد اين زوج ها سخن مي گويد از درست و نادرست و بايد و نبايد و هدفي كه در اخلاق دنبال مي شود در نهايت كمال انسان است . حالا اين نوع تلقي از بهشت و جهنم و دين و خدا ما را به آن كمال مي رساند يا بايد اصلاح شود .
در حوزه اخلاق مديريت ما با مسوليت حجه الاسلام محمد تقي اسلامي و همكاري جناب اقاي محمود حاجيلويي بحث هاي مربوط به اخلاق در سازمان را دنبال مي كنيم . بدينگونه كه تئوري هاي اخلاق در سازمان را سزح جهاني دوستان مطالعه كردند و در صدد آن هستند تا در حوزه هاي خاص مديريت استراتژيك ومديريت سازمانهاي دانش بنياد مطالعه كنند و نظر اسلام را در نهايت بتوانند استخراج كنند و ديدگاه هاي اسلامي در حوزه اخلاق مدييت چه تفاوتي با ديدگاه هاي رايج دارد و كدام نظرات دورترندو كدام نزديكترند .
سومين حوزه مطالعات كاربردي ما اخلاق زيستي است كه مشخصا اخلاق زيست فناوري مي پردازيم . بحث هاي بيو تكنولوژي و زيست فناوري دغدغه هاي بسيار مهم و گاهي ويرانگري را براي بشر معاصر به دنبال آورده است .بحثهايي كه بسيار دستمايه كار هنرمندان قرار مي گيرند مثلا همين بحث شبيه سازي يا همان كلونينگ يكي از بحث هاي خروجي احتمالي بيو تكنولوژي است كه كارگردان هاي زيادي به سراغ آن رفتند و فيلم هاي متعددي ساخته شده است كه شايد به تعبير انديشمندان سينمايي در ژانر فيلم هاي علمي تخيلي طبقه بندي مي شود اما به زودي اين تخيلات همچنان كه در مورد جانداراني مثل گوسفند به تحقق پيوسته چه بسا به زودي در مورد انسان هم به طور كامل به آن برسد همچنان در مورد اعضا به منصه ظهور رسيده است كه اگرآن اتفاق بيفتد پيچيدگي ها و ابهامات و مخاطرات بسيار فراواني را پيش روي ما مي گذارد و اين نوع دغدغه ها در مورد فناوري كشاورزي هم در دستكاري ژنوم گياهان دغدغه هاي زيادي را ايجاد كرده است در اين باره كه چقدر انسان مي تواند در نسخه طبيعت دست ببرد و دخالت كند و اينكه در كل به نفع بشريت تمام مي شود يا خير . يعني با اينكه در كوتاه مدت سطح زير كشت را با توان بيشتري در خدمت بشر قرار مي دهد ولي سوالات زيادي را بي پاسخ گذاشته است كه در نهايت ايا اين به نفع بشر بود يا خير؟ما در اينجا به دنبال آن هستيم كه ديدگاه آسماني و توحيدي اسلام را بتوانيم تبيين كنيم .
- چه آثاري در اين گروه به حول و قوه الاهي روي پيشخوان قرار مي گيرد؟
اما در مورد آثار بحمد الله ما دو اثرمان به بار مي نشيند و در نيمه اول سال 1390 ان شا الله روانه بازار نشر مي شود كه هر دو اين آثار در واقع در خصوص نسبت سنجي اخلاق و فقه است كه در دو بخش كلي تاثيرات فقه بر اخلاق و تاثيرات اخلاق بر فقه توسط جناب حجه الاسلام و المسلمين مهدي احمدپور تدوين شده است و اثر ديگر ما مجموعه مصاحبه هاي گسترده ايست كه طي شش سال صورت گرفته و با بيش از بيست تن از دانشوران ، علماي برجسته و پژوهشگران حوزه علميه قم در خصوص مناسباتي كه فقه و اخلاق مي توانند با هم داشته باشند . اين اثر هم محصول كار جمعيست كه توسط عزيزاني مانند حجج الاسلام محمد عالم زاده نوري ومهدي احمد پور و محمد هدايتي و ديگر بزرگواران تهيه و تنظيم شده است و بنده هم در اين بحث در خدمت دوستان بودم.اين كار هم ان شا الله روانه بازار خواهد شد و ويتريني مي شود براي به نمايش گذاشتن نوع رهيافت ، قضاوت و تشخيصي كه جامعه حوزوي ما امروز از بده بستانها و تقسيم ماموريت هايي كه دو علم اخلاق و فقه دارند .
- برويم به سراغ گروه تربيت؛ در آنجا چه موضوعاتي براي تحقيق و تتبع مد نظر قرار گرفته اند؟
در گروه تربيت ما دو تا كلان پروژه را دنبال مي كنيم . كلان پروژه اول ؛ كلان پروژه مباني روان شناختي تربيت اخلاقيست و كلام پروژه دوم نقش نهاد هاي اجتماعي در تربيت اخلاقي ديني .در كلان پروژه اول ما تاكنون يك اثر را روانه بازار نشر كرديم كه عبارت از ترجمه هند بوك 2006 رشد اخلاقي بود كه كتاب فصل جمهوري اسلامي شد . در ان كتاب ما وعده داديم به مخاطبان كه در راستاي بومي سازي و توليد علم در گام بعدي به مطالعه انتقادي آرا و نظريان مطرح شده در حوزه روان شناسي اخلاق و مشخصا بحث رشد اخلاقي خواهيم پرداخت .
اما گام سوم و برنامه كلان سوم ما اين خواهد بود كه بر اساس منابع اسلامي بر پايه قرآن و سنت و عقلانيت اسلامي به نظريات جايگزين و بديلي برسيم .در گروه تربيت حلقه فعالي بحث هاي مربوط به مطالعه انتقادي را دنبال مي كنند .به نظر مي رسد كه دفتر اول مربوط به مطالعات انتقادي اين كلام پروژه ان شا الله در نيم سال دوم سال 1390 آماده چاپ و نشر مي شود .كلان پروژه بعدي ما به نقش تربيتي نهاد هاي اجتماعي مي پردازد كه خود مشتمل بر 8 پروژه هست ، به تعداد نهاد هاي 7 گانه اجتماعي ما بحث هايي رو اختصاص را داديم تا به كاركرد هاي آنها بپردازد مثلا كاركردهاي خانواده در اين مقوله چيست كه اين خودش دو بخش دارد يك بخش توصيفي دارد كه در واقع خانواده ايراني در جامعه كنوني ايران چه مقدار از انتظارات ما را از كاركرد هاي اخلاقي خانواده بر آورده مي كند و دوم اينكه اين كاركرد ها چه هستند ؟ چه كاركرد هايي را بايد از يك خانواده سالم يك خانواده ديني اسلامي را بايد توقع داشت و در اين ميان آن گسل و فاصله بين كاركرد هاي بين خانواده مورد انتظار با كار كرد هاي خانواده ايراني سنجيده شود منشا يابي شود البته بنده ترتيبي عرض نكردم .
- آنطور كه بنده مطلع هستم علاوه بر مطالعات و پژوهش هاي ذيل كلان پروژه ها ، بنا به ضرورت تك نگاري هايي هم در مركز اخلاق و تربيت مورد بحث و فحص قرار گرفته است كه ظاهرا دو تاي آنها بسيار مورد توجه واقع شده است. از اين دو كار بفرماييد .
بله ، همينطور است دو اثري كه اشاره كرديد در حوزه عرفان است و كارشناسان اين عرصه از آن به عنوان يك اثر بي بديل ياد مي كنند و به اميد خدا بزودي روانه بازار نشر مي شود:
اول اثريست با عنوان اقتراح عرفان پژوهي ؛ در اين كتاب مصاحبه هاي مفصلي با دانشوران حوزه عرفان چه در حوزه علميه و چه در دانشگاه به عمل آمده و به صورت علمي و كامل منسجم شده است .در مورد اين اثر بايد گفت كه يك كار ابتكاري در حوزه نياز سنجي و اولويت سنجي در تحقيقات عرفاني بوده است. پرسمان اساسي ما در اين كتاب اين بوده كه اگر بخواهيم در حوزه مطالعات عرفاني آغازي پرقدرت داشته باشيم با اين هدف كه اين علم بتواند ابتدائا نياز مندي هاي جامعه خودمان و در ادامه جوامع ديگر را آنهم در سونامي معنويت هاي كاذب پر كند ، چگونه بايد اين آغاز را برنامه ريزي كرد تا سيستمي پدافندي موثر و بديعي در اين عرصه فعال شود و در برابر عرفان هاي كاذب شكل بگيرد ؟ موضوعات داراي اولويت كه نياز به ورود به آن هست كدامند ؟مديريت تحقيقات و پژوهش در اين عرصه بايد به كدام سمت حركت كنند ؟ چه موضوعاتي و با چه تحليلي بايد در اولويت قرار بگيرند؟ آن متدولوژيي كه بايد بوسيله آن به سمت اين تحقيقات برويم چيست ؟ پيش و پس اين حلقه هاي مطالعاتي كدامند تا يك پك كامل تعريف شود و در اختيار نوجويان معنوي جامعه قرار بگيرد؟مجموعه اين سوالات محتواي اين مصاحبه هارا تشكيل مي دهد واميدواريم ان شا الله حداكثر در تابستان سال جاري روانه بازار انديشه شود.
اثر دوم ما اثر حجيم و بزرگيست كه از يك نگاه وسيله و ابزاري براي عرفان پژوهيست ؛ به عبارت ديگر كساني كه مي خواهند عرفان پژوهي كنند با يك بانك اطلاعات خوب در آثار كلاسيك عرفاني مواجه مي شوند.
در اين كتاب هزار اثر عرفاني درميراث عرفان اسلامي شناسايي شده و محققين مي توانند در موضوعات مختلف مكان يابي كنند كه از هر موضوعي در چه فصلي و بابي از كدام كتاب مسطور شده است . مثلا در باب توكل در باب تزكيه ، تسليم ، خوف و رجا ، در باب سفر انفسي و سلوك دروني و انواع و اقسام مباحث عرفاني و سر فصل هاي عرفاني .
در حقيقت يك ماخذ شناسي گسترده در گستره هزار كتاب عرفاني در اختيار پژوهشگران حوزه عرفان قرار گرفته است.اميد واريم كه اين اثر به همراه نسخه ديجيتال آن در نيمه دوم سال 1390 به توفيق الاهي بتوانيم روانه بازار كنيم .
- يك اثر خوب هم با نام قاعده تسامح در ادله سنن داريد كه مصاحبه با خالق اين اثر را براي ماه آينده در دستور كار داريم . اين اثر داراي چه نوآوري هايست و چطور محتواي آن سازماندهي شده است؟
قاعده تسامح در ادله سنن و نقد كاربست آن در پژوهش هاي اخلاقي يك كتاب در سطح مطالعات بنيادين است واز تك نگاري هاي مربوط به كلان پروژه الاهيات اخلاق و با عنوان فرعي روش شناسي اخلاق استنباطي است با اين توضيح كه اگر بخواهيم اخلاق را به شكل استنباطي از دل قرآن و حديث بيرون بكشيم ، متدولوژي آن تاكنون تعريف نشده است و ما در صدديم اين متدولوژي را تعريف كنيم و بايسته هاي روش شناختي اش را استخراج كنيم . به نوعي اين مطالعه ما و اين اثر آسيب شناسيست و نوع برخورد متدولوژيك بخشي از بدنه حوزه در طول اين چند سده گذشته با اخلاق بوده است ، اين رهيافت مشكلاتي را براي ما به بار آورده و برخي از گسست و گسل علمي ما و دير كرد هايي كه در حوزه مطالعات اخلاقي نسبت به مطالعات فقهي و كلامي ما شاهد هستيم در واقع ما ريشه يابي كرديم برگردانديم به نوع ان انگاره اي كه در پس ذهن بخشي از حوزويان وجود داشته كه آنجا در كتاب توضيح داده شده كه اخلاق با سلوك و مستحبات يكسان انگاشته شده اند و سپس برخوردي از سر تسامح و كم دقتي و عدم الزامات روش شناختي با فهم مستحبات در واقع صورت گرفته و اين به نوعي سهل انگاري را در حوزه برخورد با معارف اخلاقي پديد آورده است .اين اثر به قلم دوست عزيز جناب آقاي حجه الاسلام و المسلمين حاج آقاي اسلامي به رشته تحرير در آمده است .
- ظاهرا سال پر كار و فعالي را داريد . از ديگر كارها ي امسالتان بگوييد.
يك تك نگاري ديگري را كه درنيم سال اول سال نود روانه بازار نشر خواهيم كرد در حوزه مطالعات گسترده اخلاق كاربردي است و به نوعي همه حوزه هاي اخلاق مربوط مي شود و بحثي ريشه اي و پايه ايست و مي تواند كليه پژوهش هاي اخلاق كاربردي را پشتيباني كند.
- اين اخلاق كاربردي چه مقوله اي بر عهده آن گذاشته شده است؟ وظيفه آن چيست ؟
اخلاق كاربردي حوزه اي از مطالعات اخلاقيست كه عهده دار تبيين احكام اخلاقي حوزه هاي مشخصا برش خورده و تقطيع شده ايست در عرصه هاي حيات انساني و خصوصا عرصه هاي زندگي مدرن و بحث هاي اخلاقي سر در آورده از فناوري هاي نوين مثل اخلاق فناوري هاي زيستي فناوري هاي نانو تكنولوژي در يك حوزه دنبال مي كند و فناوري هاي اخلاق در حوزه آي تي واخلاق در حوزه مجازي و اينترنت ؛ اخلاق رسانه ها را دنبال مي كند ؛ بخشي از اخلاق شهر وندي و اخلاق در حوزه اجتماعي عهده دار تبيين ارزش ها ي بين حاكميت و شهروندان و حكمرانيست.همينطور اخلاق تحزب و اخلاق انتخابات كه عهده دار تبيين ارزشهاو احكام بر اخلاق سياسي جامعه اند تا گستره هايي مثل اخلاق مديريت و اخلاق دينداري و ... همه اينها بخشي از بحث هاي بسيار مهمشان ناشي از چالش ها و به تعبيري تعارض هايي هست كه در درون اين حوزه ها ما شاهديم . به اين معنا كه دو حكم يا ارزش اخلاقي با هم تصادم مي كنند و در واقع فرد در سر دو راهي با ابهام مواجه مي شود كه در اين حوزه كدام را بايد پاس بدارد و كدام را بايد فداي ديگري كند. اينها را متخصصين با عنوان معماهاي اخلاقي ياد مي كنند و به تعبيري فرنگي مورال دايلاما.
- اين تك نگاريي كه فرموديد به دنبال حل و فصل كدام يك از اين گره ها و به تعبير شما معماهاست؟
اين اثري كه ما توليد كرديم سعي كرده تا بحث تعارضات اخلاقي را تبيين كند و چيستي آنرا مورد بحث قرار دهد . تعارضات اخلاقي چيستند ؟چگونه طبقه مي شوند؟منشاشان چيست؟و در يك بخشي سعي كند كه نظريات مختلف در اين باب را تبيين كند . در بخش خيلي مهم ديگر كه توليدي هم هست و در راستاي بومي سازي علم ، مي كوشد تا ظرفيت هاي دانش پيشرفته اصول فقه را براي حل تعارضات اخلاقي به نوعي بازشناسي كند . دانش پر ظرفيت اصول فقه در سنت شيعي ما براي مباحثات گسترده شاخه اخلاق كاربردي چه رهاوردي دارد ؟ چه نوع برون رفت هايي را از چالش هاي اخلاقي مي تواند در جلوي روي ما باز كند ؟چند سر فصل مهم از سرفصل هاي دانش اصول فقه مورد بررسي قرار گرفتند تا ظرفيت سنجي شوند براي حل تعارضات اخلاقي ؛ كه ان شا الله اين اثر هم توسط حجه الاسلام و المسلمين بو سليكي نوشته شده در نيم سال اول سال 1390 روانه بازار نشر خواهد شد.
- يكي از بحث هايي كه اين روزها هم به بحث روز در اين علم تبديل شده و هم به نظر بحث بسيار مهم و ريشه اي است ، بحث اخلاق جهانيست. آيا برنامه ، اثر يا راهبردي در اين باره داريد؟
بله ،اثر ديگري كه ما ان شالله در سال 90 به ارباب معرفت تقديم خواهيم كرد در مورد همين بحث و از شاخه هاي اخلاق كاربردي است كه در گستره بين المللي فوق العاده مورد توجه هست و آن بحث اخلاق جهاني است كه شما گفتيد يا همان گلوبال اتيكس . اين بحث اينقدر اهميت داشته است كه كنفرانس بين المللي اديان نشست 1993 شيكاگو كلا بحثشان را متمركز كردند بر روي اعلاميه اخلاق جهاني .
آنجا بحث اين بود كه اگر ما بخواهيم يك پايه نرم افزاري و يك پايه فرهنگي براي امنيت جهاني و صلح جهاني و همكاري مسالمت آميز در سطح بين المللي بخواهيم دست و پا بكنيم چه چيزي هنوز اتفاق نيفتاده است ؟ انديشمندان به اين نتيجه رسيدند كه وفاق بر سر ارزشها مساله مهم ماست . ما بايد بر سر يك نظام ارزشي به وفاق برسيم و چنانخ ارزش ها يكسان باشد ما دچار اصطكاك نمي شويم . ما بايد بر سر آن به توافق برسيم و همه با هم كمك كنيم تا اين وفاق اتفاق بيفتد. بحث ارزش ها به شكل كاملا رسمي در سطح جهاني به عهده اخلاق گذارده شده است بنابراين اينها به اين فكر افتادند كه بر سر يك اخلاق جهاني به گفتگو بنشينند و بر سر اين گمشده بحث كنند . بنابراين اخلاق جهاني يعني نظامي از ارزشهاي مورد توافق بين المللي .در اين ميان اصحاب اديان و متوليان رسمي اديان بزرگ بر اين باورند كه اخلاق جهاني را در غير از چارسوق اديان نمي توانيم پيدا كنيم و مكتب هاي سكولار از داشتن چنين متاع گران بهايي عقيم و سترونند تا آنرا در اختيار انسان بگذارند . ما بايد ظرفيت عظيم اديان بزرگ را خاصه اديان الاهي و ابراهيمي را به خدمت بگيريم و فعالشان كنيم تا ما را به گوهر مشترك الاهي انسان رهنمون بشوند و اين ارزش ها را پيش روي ما بگذارند .مادر اين كتاب به اين مقوله پرداختيم و در بخش معظم اين كتاب سعي داشتيم تا گزارش داشته باشيم از حال وهواي مباحثات مربوط به اين مقول ه مهم . پيشينه اين بحث را باز كنيم اين مباحث چطور و از كجا ناشي شده اند و اتفاقات مهم دهه آخر قرن بيستم در اين خصوص چه بود . اين مباحث چه دستاورد هايي داشت و به كجا رسيد و چند تا بحث تئوريك كه اديان چقدر مي توانند در اين زمينه نقش داشته باشند و چالشهايي كه پيش روي نقش آفريني اديان وجود دارد چيست و يك بخش هم اختصاص دارد به رويكرد اسلامي كه از نظرگاه تفكر اسلامي و مباني اسلام بحث اخلاق جهاني چه حال و هوايي پيدا مي كند و چگونه بايد با آن برخورد بشود . ما معتقديم كه در سطح منطقه اي (25:21) و در سطح جهان اسلام هم ما به شعبه اي از آن اخلاق جهاني نيازمنديم كه در واقع اخلاق بين المذاهب و هم زيستي مذاهب اسلامي را ترويج كند تا مذاهب اسلامي در سطح جهان اسلام وحدت خود را بر پايه اين ارزش ها استوار كنند و بر اساس اين ما بتوانيم منشور وحدت اخلاق اسلامي را زير بناي منشور وحدت تلقي كنيم .
- يك سوال در كل اين مصاحبه ذهن مرا مشغول كرده و آن اينكه ارزيابي اين اولويت سنجي هاي شما چطور انجام شده است ؟ آيا چنين كاري انجام شده است؟
بله ما دو تا كار علمي و ابتكاري انجام داديم تا اولويت هاي مركز و مسير علمي مركز اخلاق و تربيت بر اساس اولويت علمي و نياز هاي علمي كشور رقم بخورد و بر همين اساس با حضور تني چند از فضلاي صاحب نام حوزه و دانشگاه به تدوين سند توسعه علم اخلاق پرداختيم . ما الان در اين مركز از سند علم اخلاق به عنوان مطالعه پايه برخورداريم كه به طور كاملا روشمند جهت گيزي علمي ما را تحت تاثير خود قرار داده است
از سوي ديگر ما طي 7 ماه به تدوين دو نظام سوالات و نظام مسايل حوزه اخلاق و تربيت پرداختيم و نه تنها با نگاه درجه اول مسايل اخلاقي و تربيتي را جدا كرديم بلكه با نگاه مهندسي علم و نگاه درجه دوم به خود دو حوزه دانش اخلاقو تربيت هم پرداختيم و قريب به 500 پرسش درجه دوم در مورد رئوس ثمانيه به قول منطقي هاي قديم و به تعبير ديگر شاخص هاي علمي اين دو رشته ما رسيديم و در حدود 300 الي 400 پرسش درجه اول پرداختيم كه اينها موجوده. در عين حال ما با استفاده از روش دلفي و استفاده از نظرات نخبگان در مورد حوزه هاي خطير و اولويت دار مطالعات بنيادين و مطالعات كاربردي اخلاق پرداختيم . انتخاب موضوعاتي كه محور اصلي كلان پروژه هاي ما را تشكيل مي دهد بر اساس خروجي مطالعات دلفي ما و ان مطالعات نظام مسايل و سند توسعه علم اخلاق شكل گرفته است .
- اگر نكته اي باقي مانده بفرماييد.
در پايان به عنوان نكته آخر عرض مي كنم كه در سال جهاد اقتصادي مركز اخلاق و تربيت اثري را در حوزه اخلاق كار و اخلاق مصرف روانه بازار كتاب مي كند و بخشي از آن مربوط مي شود به ارزش هاي مربوط به كار ، توليد و روابط كارگر و كار فرما و بخشي از آن هم معطوف به حوزه ارزش هاي مصرف در اسلام هست .
اميدوارم كه در سال 1390 سالي باشد كه ما شاهد همه حركت هاي ريشه اي علمي در شكور باشيم به ويژه درخشش بيش از پيش حوزه علميه و با آرزوي توفيق براي همه دست اندر كاران توليد دانش و علم .
- از حضور و وقتي كه در اختيار ما گذاشتيد صميمانه ممنون و متشكريم وآرزوي توفيق روز افزون براي شما و همكاران پرتلاش مركز اخلاق و تربيت داريم.