به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، کرسی ترویجی عرضه و نقد ایده علمی با عنوان «بررسی بینش و کنش‌های تمدنی سید مرتضی علم الهدی (ره) ذیل سلسله نشست‌های تخصصی پنل پنجم همایش «سید مرتضی؛ نماد عقلانیت و تفاهم مذهبی» به همّت گروه هنر و تمدّن اسلامی و با ارائۀ جناب آقای محمد باغستانی کوزه‌گر، و حضور آقایان نعمت‌الله صفری فروشانی و حجت‌الاسلام والمسلمین علی اکبر ذاکری به عنوان اساتید ناقد کرسی، برگزار شد. این کرسی تروجی که توسط پژوهشکده اسلام تمدنی و با مشارکت بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی و موسسه علمی فرهنگی دار الحدیث و در قالب وبینار برگزار گردید، با استقبال پژوهشگران و دانش پژوهان همراه شد.
عقل گرایی، واقع گرایی، دانش گرایی، عمل گرایی، رواداری و توان پذیرش دیگران مهمترین ویژگی‌های بینش و کنش تمدنی در سیره سید مرتضی بود
ابتدا آقای دکتر باغستانی به شرح ذیل به ارائه موضوع کرسی ترویجی شان پرداخت و اظهار داشت: «سید مرتضی علم الهدی از یک جامعیت بینشی و کنشی در عرصه تمدن سازی اسلامی برخوردار بودند. مهمترین ویژگی های بینش و کنش تمدنی در سیره سید مرتضی عبارت بودند از: عقل گرایی، واقع گرایی، دانش گرایی، رواداری و توان پذیرش دیگران و عمل گرایی.
وی عوامل چهارگانه موفقیت سید مرتضی در برخورداری از بینش و کنش تمدنی را اینگونه برشمرد:
۱. شرایط عمومی وضعیت تمدنی جهان اسلام در سده های ۴ و ۵ هجری ۲. پیشینه بینش و کنش تمدنی در تشیع ۳. استعدادهای تمدنی در خانواده سید مرتضی از جمله تبار و تربیت مادری، تبار و موفقیتها و کنش‌های تمدنی پدری، بینش‌ها و کنش‌های تمدنی برادرش سید رضی، پرورش در فرهنگ کلان شهری خانواده، و برخورداری از اساتیدی با بینش‌ها و کنش‌های تمدنی مثل شیخ مفید ۴. کارنامه بینش‌ها و کنش‌های تمدنی سید مرتضی از جمله قرار گرفتن در شمار مجتهدان مشهور شیعه، سیاست ورزی واقع گرا، آینده نگری به حوزه علوم در جامعه اسلامی به ویژه جامعه شیعه با تألیف کتب و تربیت شاگردان، استفاده از فرصت ثروتمند بودن و ثروتمند زیستن در کنش های تمدنی، تکمیل و تداوم سازه نوبنیاد در تاریخ آموزشی جهان اسلام (دارالعلم)، و کنش ارتباطی و شناخت ابزارهای آن (شعر و نثر).
سپس اساتید ناقد در جلسه به بیان نقطه نظرات و دیدگاه های خویش مبادرت ورزیدند
سید مرتضی مکتب قم را مجبره و مشبهه خوانده است
در ابتدا آقای دکتر نعمت الله صفری فروشانی استاد جامعه المصطفی العالمیه در مقام استاد ناقد کرسی نکاتی را بدین شرح بیان کردند: تعاریف روشنی از مفاهیم اصلی موضوع کرسی ارائه نشده مثل بینش و کنش و تمدن، معیار ارائه دهنده برای انتخاب این مفاهیم چه بوده و ارتباط‌شان با موضوع تمدن ذکر نشده، عامل تأثیرگذاری تمدنی سید مرتضی در طول تاریخ تمدن اسلامی بهتر و بیشتر باید تبیین می شد، اشاره نشده سید مرتضی چه دستاوردهای تمدنی داشته‌اند، تفاوت میان زمینه و عامل دقیقاً مشخص نشده، برخی مطالب مقاله در چکیده منعکس نشده، تعمیم هایی در مقاله داده شده که روا نبوده، در برخی عوامل دوگانه نگری مشاهده می شود مثل زهد و ثروتمند بودن سید مرتضی، آیا سید مرتضی اساساً بینش و کنش تمدنی داشته‌اند و اگر داشته‌اند توانسته‌اند به اهل سنت منتقل کنند و اینکه آیا سید مرتضی اساساً در تمدن بشری تأثیرگذاری داشته‌اند، سید مرتضی رواداری لازم را با مکتب قم نداشته بلکه آنان را به شدت کوبیده و مجبره و مشبهه خوانده است، سید مرتضی چون حجیتی برای خبر واحد قائل نیست لذا برای بسیاری از میراث روایی شیعه ارزش و اعتباری قائل نیست، هویت بخشی ممتاز به مکتب تشیع و تأثیرگذاری درون مذهبی نهایت شأن و منزلتی است که می شود برای سید مرتضی قائل شد، و ایشان را می توانیم جزو ایدئولوگها و نظریه پردازان برجسته معارف شیعی به حساب آوریم.
ارتباط وثیق سید مرتضی با عالمان دیگر مذاهب در عین پایبندی به مرزهای معرفتی
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین علی اکبر ذاکری عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به عنوان دیگر استاد ناقد جلسه نکاتی را بدین شرح اظهار کردند: موضوع کرسی موضوع مهمی بوده و نکات ارزشمندی دارد، مقاله مزبور جامع و کامل است، بهتر بود به بخشی از مسائل و مباحث مطرح شده در مقاله مزبور پرداخته می شد مثلاً ارتباط سید مرتضی با مذاهب دیگر حتی غیر شیعه، سید مرتضی در عین پایبندی به مرزهای معرفتی و دینی شیعه با علمای دیگر مذاهب ارتباطات وثیقی داشته است، بُعد تقریبی یا ادبی سید مرتضی اهمیت زیادی داشته لذا بهتر بود روی آن تمرکز بیشتری می شد، و بهتر بود براساس برخی گزارش‌های تاریخی به نقش سید مرتضی در رسمیت بخشی به مذهب تشیع از سوی خلفای وقت عباسی با درآمدهای شخصی خود و این نگاه و بینش وسیع او به مذهب شیعه اشاره و پرداخته می شد.
پس از استماع نقدها و اظهارات اساتید ناقد، دکتر محمد باغستانی کوزه‌گر استاد ارائه دهنده کرسی ترویجی به تفصیل به دفاع و پاسخگویی و تبیین برخی نکات اساتید ناقد اهتمام ورزیدند و بدین ترتیب این نشست عملی به پایان رسید.
شایان ذکر است کرسی ترویجی آقای دکتر محمد باغستانی کوزه‌گر اولین نشست از هفت نشست تخصصی پنل پنجم همایش سید مرتضی نماد عقلانیت و تفاهم مذهبی بود که با هدف بازشناسی و واکاوی آثار و اندیشه‌های فرهنگی و تمدنی سید مرتضی علم الهدی به خوبی و منظم و منسجم برگزار شد.