علامه جوادي آملي سنت الهي را مبتني بر آزادي انسان‌ها مي‌دانند

شريف لك‌زايي، عضو هيئت علمي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، در گفت‌وگو با خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، ضمن بيان اين مطلب در مورد جايگاه آزادي در انديشه سياسي آيت‌الله‌العظمي جوادي آملي گفت: نكته مهم در بحث آزادي در انديشه آيت‌الله‌العظمي جوادي آملي، بحث ارزش‌گذاري و اهميت آن است. اين بحث ابعاد مختلفي دارد و تمام در اين مجال نمي‌گنجد، اما موضوع نخستي كه در بحث آزادي در انديشه آيت‌الله‌العظمي جوادي آملي حتماً بايد دنبال شود، ارزش‌گذاري و اهميت آزادي است.
وي با تأكيد بر اين‌كه حتماً بايد به مفهوم آزادي با توجه به اقتضائاتي كه در حكمت متعاليه و در مباحث قرآني است، توجه شود افزود: بحث بعدي كه در بررسي مفهوم آزادي در انديشه آيت‌الله‌العظمي جوادي آملي بايد پي‌گيري شود بحث گونه‌هاي آزادي است كه ايشان در مباحث و آراي خود از آزادي فلسفي، اخلاقي، عرفاني، حقوقي، سياسي، فرهنگي و اقتصادي صحبت مي‌كنند. در آثار و بيانات ايشان برخي از اين‌ مباحث به اجمال بيان شده اما برخي هم به تفصيل مورد بحث قرار گرفته است و نشان مي‌دهد كه ايشان در چه حوزه‌هايي دغدغه بيشتري داشته‌اند.
لك‌زايي در ادامه سخنانش اظهار كرد: با تمركز و مطالعه‌اي كه بنده داشتم، به نظر مي‌رسد در بحث آزادي سياسي ورود بيشتري دارند و به تفصيل بيشتري اين بحث را مطرح كرده‌اند، اين بحث در گونه‌هاي مختلف آزادي مي‌تواند مورد توجه قرار گيرد و احتمالاً نيازمند يك فرصت مفصل است كه در مورد آن صحبت شود. همچنين بحث قلمرو آزادي كه چه حوزه‌هايي را در بر مي‌گيرد هم بايد در انديشه ايشان بررسي شود.
مؤلف كتاب «آزادي سياسي در انديشه آيت‌الله مطهري و آيت‌الله بهشتي» تصريح كرد: در باب ارزش‌گذاري، نگاه آيت‌الله‌العظمي‌ جوادي آملي به مبحث آزادي همان طور كه اشاره شد متكي به آموزه‌ها و معارف اصيل ديني است. ايشان در مباحث خودشان تأكيد زيادي هم بر اين مسئله دارند كه اين پيامبران بودند كه در پي تحقق آزادي بودند و خواست انبياي الهي آزادي مردم بود.
وي اذعان كرد: به تعبير ايشان حتي يكي از فوايد بعثت انبيا هم نجات انسان از چنگال اسارت‌هايي است كه در جامعه وجود داشت؛ هم اسارت‌هاي دروني و نفسي و هم اسارت‌هاي مادي و بيروني كه معمولاً طي سال‌ها بر انسان‌ها تحميل شده و انسان را به غل و زنجير كشيده است، اما به تعبير ايشان انبياي الهي آمدند تا آزادي را به انسان اعطا كنند و اين بارها و غل و زنجيرها را از دوش انسان بردارند و انسان را در واقع آزاد كنند.
نويسنده كتاب «آزادي و دانش» در ادامه سخنانش اظهار كرد: مستند آيت‌الله‌العظمي جوادي آملي در اين بحث آيه 157 سوره اعراف «وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالأَغْلاَلَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ: و از [دوش] آنان قيد و بندهايى را كه بر ايشان بوده است برمي‌دارد.» است. به هر حال بت‌پرستي، خرافات و عادات و رسوم غلط حتي جنگ و استبداد و حكومت‌هاي مستبد و حتي استعمار و استثمار كه معمولاً از طرف حكومت‌هاي طاغوتي اعمال مي‌شود، به نظر ايشان غل‌ها و زنجيرهايي است كه بايد از دست و پاي مردم برداشته شود.
وي با بيان اين‌كه اين‌ها را حاكمان جور بر دست و پاي مردم زدند و انبياي الهي مبعوث شدند كه انسان‌ها را از انواع اسارت‌هاي فرهنگي، اقتصادي، سياسي و غيره نجات دهند، گفت: اختلاف انبيا با حاكمان در طول تاريخ همين بوده است، چون به هر حال خواستند موجب رهايي انسان و يك ملت از زير يوغ حاكمان شوند. شايد بتوان گفت كه در واقع يكي از دلايل اهميت آزادي در انديشه آيت‌الله‌العظمي جوادي آملي همين بحث تعيين سرنوشت انسان است؛ يعني انسان بتواند سرنوشت خود را خودش تعيين كند و ديگران بر سرنوشت او حاكم نباشند كه بخواهند به صورت قيم‌مآبانه‌اي اين كار را انجام دهند.
مؤلف كتاب «آزادي» در ادامه سخنانش تصريح كرد: آيت‌الله‌العظمي جوادي آملي استدلال مي‌كنند كه تا ملتي از استبداد آزاد نشود، استعداد‌هاي مختلف او شكوفا نشده و قابليت پذيرش برنامه‌هاي متنوع اعتقادي، اخلاقي و رفتاري پيامبران را پيدا نمي‌كند. در واقع اين جمله نشان مي‌دهد كه آزادي به عنوان شرط پذيرش آموزه‌ها، معارف و تعاليم الهي لحاظ مي‌شود، اگر اين اتفاق نيفتد حتماً ايمان محكمي هم شكل نخواهد گرفت و اساساً ايمان شكل نمي‌گيرد و اخلاقي حاصل نمي‌شود؛ چرا كه مبتني بر آزادي نيست.
نويسنده كتاب «بررسي تطبيقي نظريه‌هاي ولايت فقيه» تصريح كرد: آزادي شرط اخلاق، دين و تعيين سرنوشت انسان است. ايشان از اين منظر اين بحث را مطرح مي‌كنند و استنادشان همين آيه شريفه‌اي است كه عرض شد. ايشان صريحاً مي‌فرمايند كه سنت الهي بر آزادي انسان‌ها استوار است. اين جمله بي‌نياز از تفسير و تبيين است.
عضو هيئت علمي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي ادامه داد: چون براساس آموزه‌هايي كه در قرآن كريم وجود دارد و حكمت متعاليه به عنوان يك مكتب فلسفي بر آن تأكيد مي‌كند و از آن منظر بحث را مطرح مي‌كند، اساساً انسان چاره‌اي جز اين‌كه آزاد و مختار باشد ندارد، انسان حتماً بايد آزاد باشد، اگر آزاد نباشد، در اين‌كه چگونه زندگي كند دچار ترديد و لغزش و خطا مي‌شود؛ بنابراين به جهت ديني و قرآني ايشان معتقدند كه زندگي انسان بايد مبتني بر آزادي باشد و تعيين سرنوشت انسان براساس آزادي صورت گيرد.