ساختارپژوهشكده «مهدويت و آينده پژوهي»

رياست پژوهشكده:

حجت الاسلام محمد تقي رباني

گروه ها

1 .گروه مباني مهدويت:
مدير حجت الاسلام حسين الهي نژاد
2 .گروه فرهنگ مهدويت:
مدير حجت الاسلام محمود ملكي راد
3 .گروه آينده پژوهي:
مدير حجت الاسلام رحيم كارگر
4.فنّ آوري و اطلاعات(IT):
پايگاه اطلاع رساني پژوهشكده مهدويت و آينده پژوهي
5.دفتر و دبيرخانه:
علي جهانگيري


پژوهشكده مهدويت و آينده پژوهي[1]

پژوهشكده «مهدويت و آينده پژوهي» نهادي است پژوهشي كه رويكرد اصلي آن تحقيق و پژوهش در زمينه «آموزه مهدويت» و ابعاد علمي- پژوهشي آن و توليد دانش و نظر با استفاده از منابع ديني در اين حوزه و «آينده نگاري» است.

اين پژوهشكده براي بسط و گسترش آموزه هاي بنيادين و كاربردي «انديشه مهدويت» و تعميق نگرش‌هاي آينده نگرانه با توجه به «آينده مطلوب»، ضمن نقد و بررسي نظريات معطوف به آينده، عهده دار تبيين اصولي از آينده بر اساس انديشه مهدويت بوده و مي كوشد ابعاد و زواياي مختلف آن را بر اساس رويكرد علمي- پژوهشي توضيح دهد. آموزه مهدويت هم انديشه شناسي است و هم آينده شناسي. در رويكرد انديشه شناسانه، بحث هاي مهم كلامي، روايي، قراني، تاريخي و سياسي مطرح مي شود، اما در رويكرد آينده شناسانه، تلاش در جهت شناخت درست آينده، تغييرات و تحولات فرارو و ارائه يك الگوي جامع به عنوان راهنما از آينده است. از اين رو هرگونه آينده فكري نيازمند آينده شناسي است و‌ آينده شناسي با اتكا بر پيش فرضهايي در خصوص وجود گونه اي ارتباط و توالي ميان رويدادها، نيازمند آينده پژوهي است.

«انديشه مهدويت» برگرفته از نصوص معتبر ديني، ترسيم كنندة فرجام متعالي زندگي بشري و تحقق بخش هدف و غايت آفرينش انسان‌ها است. اين انديشه، روح و بالندگي مكتب تشيع بوده و در واقع هستي فكري، فقهي، كلامي،‌سياسي و اجتماعي شيعه، مديون اين انديشة الهي است

· اهداف

1. انجام پژوهش هاي بنيادين، راهبردي و كاربردي مرتبط با امام مهدي(ع)، مهدويت و موعود باوري؛

2. انجام پژوهش هاي بنيادين و روش‌مند در زمينه آينده پژوهي و شكل گيري «آينده پژوهي ديني» با نگاه مهدوي؛

3. كمك به تصوير چشم انداز هاي مطلوب از آينده حوزه علميه و كشور در راستاي تحقق جامعه آرماني مهدوي؛

4. آسيب شناسي و آسيب زدايي از فرهنگ مهدويت؛

5. بهره‌وري از آينده پژوهي جهت ترسيم وضعيت فرهنگي- اجتماعي كشور و جهان، به منظور بسترسازي براي تحقق و تعميق «آموزه مهدويت»؛

6. روش مند كردن پژوهش هاي آينده نگر در حوزه مطالعات ديني؛

7. بررسي وضعيت هاي ممكن يا محتمل در آينده و نقش مهدويت در شكل گيري وضعيت مرجّح و مطلوب؛

8. ترسيم بحران ها و چالش هاي فراروي بشر و پاسخ گويي مهدويت به اين بحران ها؛

9. بومي سازي مطالعات آينده پژوهي در حوزه علميه قم و دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم با محوريت انتظار پويا- راهبردي؛

پژوهشكده مهدويت و آينده پژوهي متشكل از سه گروه علمي به نام هاي مباني مهدويت، فرهنگ مهدويت و گروه آينده پژوهي مي باشد كه در ادامه به جهت آشنايي بيشتر و معرفي گروه آينده‌پژوهي به برخي از سياست ها، اهداف و برنامه هاي اين گروه اشاره خواهيم كرد:

معرفي گروه آينده پژوهي:

«گروه آينده پژوهي»، در راستاي مطالعه و پژوهش دربارة آينده پژوهي ديني و رابطة آن با مهدويت پژوهي شكل گرفته و عهده دار تبيين و بررسي جايگاه و كاركرد «مهدويت» در دانش «آينده پژوهي» و شكل دهي به «آينده پژوهي ديني» است.

1. اهداف كلي و چشم انداز يك ساله:

1.1. تعميق و تثبيت جايگاه آينده پژوهي ديني بر اساس آموزه مهدويت(شكل دهي به دانش آينده پژوهي ديني) ؛

1.2. بررسي و تبيين نقش مهدويت در آينده پژوهي و شكل‌دهي به آينده مطلوب؛

1.3. كاربردي كردن روش‌هاي آينده پژوهي در مطالعات ديني؛

1.4. شناخت و ترسيم مباني و مبادي ديني آينده پژوهي و تبيين اصول اسلامي- مهدوي آينده پژوهي؛

2. برنامه هاي كلي(خط مشي ها و محورهاي كلان):

2.1. پژوهش هاي عميق و بنيادين جهت تبيين مباني ديني آينده پژوهي؛

2.2. پژوهش هاي جامع و فراگير جهت تبيين رابطه مهدويت و آينده پژوهي؛

2.3. پژوهش هاي توسعه اي جهت گسترش و بسط روش‌هاي آينده پژوهي بر اساس الگوي ديني؛

3. برنامه هاي عملياتي:

الف) برنامه هاي پژوهشي:

1. اجراي مقدمات كلان پروژه هاي آينده پژوهي و مهدويت؛

الف) آينده پژوهي و مطالعات ديني؛

ب) كاربرد آموزه مهدويت در چشم انداز ج.ا.ا.

2. تهيه و تدوين مجموعه مقالات؛

مجموعه مقالات آينده پژوهي و مطالعات مهدويت.

ب) برنامه هاي آموزشي:

1. نشست هاي علمي(شش نشست متعدد براي نيمه دوم سال)؛

الف) كاربرد آينده پژوهي در حوزه فرهنگ؛

ب) كاربرد آينده پژوهي در حوزه سياست؛

ت) كاربرد آينده پژوهي در حوزه مهدويت؛

ث) رابطه اصل قانون مندي در فلسفه تاريخ و آينده پژوهي؛

ج) جايگاه تجربه گرايي در آينده پژوهي ديني؛

ح) مهدويت و ظرفيت آن در پيش بيني حوادث.

2. فراهم ساختن مقدمات همايش علمي(همايش آينده پژوهي براي دو سال آينده)؛

3. كارگاه و دوره هاي آموزشي(دوره شش ماهه براي نيمه دوم سال 89).

ج) برنامه هاي ارتباطي:

1. همكاري دو طرفه با مراكز و نهادهاي آينده پژوهي؛

2. ارتباط با كارشناسان و نخبگان ديني؛

3. ارتباط با كارشناسان و متخصصان آينده پژوهي؛

4. مصاحبه هاي علمي با اساتيد آينده پژوهي.

پژوهشكده
مهدويت و آينده پژوهي

يادآوري:اين پژوهشكده از سال 77 تا پايان سال 88 به عنوان «موسسه انتظار نور» فعاليت مي كرد و از ابتداي سال 1389 تا كنون به «پژوهشكده مهدويت و آينده پژوهي» تغيير نام يافت و نيز گروه هاي چهار گانه «كلام»، «قرآن و حديث» و «سياسي اجتماعي» و «اخلاق و تربيت» به 3 گروه «مباني مهدويت» ، «آينده پژوهي» و «فرهنگ مهدويت» تغيير كرده است.

معرفي اجمالي

تأسيس: سال 1377. زمينه فعاليت: تحقيق و پژوهش‌هاي علمي و بنيادين پيرامون مسايل و موضوعات مربوط به حضرت ولي عصر(عج), مهدويت و منجي‎گرايي و نشر و گسترش فرهنگ صحيح مهدويت در سطح جامعه اسلامي و ساير جوامع بشري.

داراي دو سايت با اهداف متفاوت به نام‌هاي:

وب سايت: http://mfsrc.isca.ac.ir/Portal/Home/

پست الكترونيكي: mfsrc@isca.ac.ir
اهمّ اهداف

1. تبيين و تعميق انديشه مهدويت و نظريه‌پردازي‌هاي علمي در اين عرصه(در ساحت باورهاي بنيادين، راهبردها و كاركردها)؛

2. دفاع از انديشه اصيل مهدوي و دفع شبهات و رفع خلأها و كاستي‌ها (جلوگيري از بدعت‌ها، كژي‌ها و انحراف‌ها)؛

3. دغدغه‌سازي و توجه دادن جامعه علمي و انديشوران دين به عرصه پژوهش‌هاي مهدوي؛

4. پژوهش بنيادين، راهبردي و كاربردي مرتبط با امام مهدي(عج)، مهدويت و موعود باوري؛

5. عرضه آموزه‌هاي مرتبط با امام مهدي(عج) براي نسل حاضر؛

6. آسيب‌شناسي و آسيب زدايي فرهنگ مهدويت؛

7. پاسخ‌گويي به شبهات مربوط به امام مهدي(عج)؛

8. فراهم­سازي و ارتقاي زير ساخت‌هاي لازم براي پژوهش و عرضه؛

9. انجام پژوهش‌هاي مشاركتي با ديگر مراكز تخصصي؛

10. انجام پژوهش‌هاي بنيادين، راهبردي و كاربردي؛

11. پرهيز از پژوهش‌هاي سطحي، تكراري، موازي و بي هدف؛

12. اولويت‌بندي در تحقيق و اجرا در امر پژوهش با تشخيص شوراي عالي پژوهش؛

13. عدم غلبه فعاليت‌هاي تبليغي - ترويجي بر فعاليت‌هاي پژوهشي؛

14. زمينه‌سازي براي تناسب فعاليت‌هاي تبليغي ـ ترويجي با نيازهاي روز؛

15. انجام فعاليت‌هاي فرهنگي ـ ترويجي به صورت مشاركتي.

گروه‌هاي پژوهشي

1. گروه مباني مهدويت؛

2. گروه فرهنگ مهدويت؛

3. گروه آينده پژوهي؛

4. گروه سياسي و اجتماعي.

قلمرو فعاليت گروه مباني مهدويت:

1. پژوهش‌هاي حديثي و قرآني، بررسي روايات مهدوي از حيث سند، متن و رجالي؛

2. تحليل، تبيين و تعميق آموزه‌هاي مهدويت با رويكرد كلامي و تحكيم پايه‌هاي اعتقادي مهدويت؛

3. دفاع عقلاني از انديشه مهدويت و پاسخ به شبهات خصم با مطالعه، تأليف و تحقيق در قالب روش‌هاي عقلي و نقلي.

قلمرو فعاليت گروه فرهنگ مهدويت:

1. بررسي موضوعات و ابعاد تربيتي - اخلاقي انديشه مهدويت و پژوهش‌هاي علمي مرتبط با آن.

2. تبيين زير ساخت‌ها و ريز مؤلفه‌هاي اجتماعي - سياسي مباحث مهدوي به خصوص حكومت جوامع مورد بحث.

قلمرو فعاليت گروه آينده پژوهي:

گروه آينده پژوهي، در راستاي مطالعه و پژوهش درباره آينده پژوهي ديني و رابطه آن با مهدويت پژوهي شكل گرفته و عهده‌دار تبيين و بررسي جايگاه وكاركرد «مهدويت» در دانش «آينده پژوهي» و شكل دهي به «آينده پژوهي ديني» است.

آثار منتشره پژوهشكده :

1. بازگشت به دنيا در پايان تاريخ / خدامراد سليميان؛

2. حضرت مهدي در مذاهب اسلامي / مهدي اكبرنژاد و سعيد آذرشين فام؛

3. كتاب انتظار / مجتبي گودرزي و نسرين ميانجي؛

4. موعود گرايي در اديان ابراهيمي؛

5. هنگامه ظهور / اصغر بهمني؛

6. موعودگرايي در اديان ابراهيمي / گروهي؛

7. تكامل عقول زنان / مهين پاكروان؛

8. زنان و امام مهدي / گروهي؛

9. بررسي تطبيقي مهدويت در روايات شيعه و اهل سنت / مهدي اكبرنژاد؛

10. حضرت مهدي در مذاهب اربعه / مهدي اكبرنژاد و سعيد آذرشين فام؛

11. صبح اميد / جواد محدثي؛

12. پرسمان مهدويت / خدامراد سليميان؛

13. هنگامه ظهور / تدوين متون پژوهشكده؛

14. معجم مهدويت در تفاسير شيعه و اهل سنت؛ سيد محسن طباطبايي، مرتضي عبدي چاري؛ خانم نفيسه فقيهي مقدس؛

15. گفتمان 1 و 2 مجموعه مقالات؛

16. گفتمان 3 مجموعه مقالات؛

17. گفتمان 4 مجموعه مقالات؛

18. گفتمان 5 مجموعه مقالات؛

19. گفتمان 6 مجموعه مقالات؛

20. گفتمان هشتم / پژوهشكده؛

21. گفتمان نهم / پژوهشكده؛

22. ازدواج امام زمان، حسين حجامي؛

23. نقد و بررسي كمال الدين و تمام النعمة ، حيدر علي رستمي؛

24. تلخيص پرسمان مهدويت، خدامراد سليميان؛

25. برترين هاي فرهنگ و مهدويت در مطبوعات؛

26. به سوي حكومت جهاني حضرت مهدي، علي اكبر حصاري؛

27. شمع و پروانه؛

28. كجاست ردپاي تو؛

29. روز آرزوها؛

30. خورشيد مي‌خندد؛

31. بعد از آن صداي آسماني؛

32. روزي كه باران مي باريد؛

33. زيباترين ديدني.

آثار در دست تحقيق

1. گفتمان بندرعباس (مجموعه مقالات)

2. آسيب‌شناسي مدعيان مهدويت / محمّدتقي رباني؛

3. آسيب‌شناسي سياسي - اجتماعي / دكتر علي­رضا صدرا؛

4. آسيب‌شناسي تاريخي / دكتر حسين مفتخري؛

5. بررسي تأثير اعتقاد به مهدويت / دكتر هادي بهرامي احسان؛

6. گونه‌شناسي منجي در اديان / علي موحديان عطار؛

7. بررسي اوضاع سياسي - اجتماعي در زمان ولادت / ميركوه؛

8. نقش زن در زمينه‌سازي ظهور / احمد هاشمي؛

9. فلسفه مهدويت پژوهي ، حسين الهي نژاد؛

10. نقد و بررسي روايات مهدوي، خدامراد سليميان؛

11. نقد و بررسي علل و عوامل اعتقاد به مهدويت نوعيه در ميان اهل سنت، رحمت ا... ضيايي؛

12. بررسي جرايانات فكري معاصر پيرامون مهدويت، حسين حجامي؛

13. اخلاق كاربردي انتظار، بهروز محمدي؛

نرم‌افزار

نرم‌افزار گنجينه مهدويت در قرآن و عترت: بيش از 550 آيه مربوط به مهدويت و نظرات مفسرين از 29۰ عنوان تفسير شيعي و اهل سنت با بيش از 300 عنوان اصلي و فرعي و احاديث مهدويت از 50 منبع حديثي شيعه، با 700 عنوان آماده ارائه مي­باشد.

طرح‌ها و تحقيقات جاري

تطور و تحول مهدويت پژوهي، مجتبي گودرزي؛

بررسي تطبيقي مهدويت در فرق و مذاهب اسلامي، محمد تقي رباني؛

گروه آينده پژوهي:

1. مجموعه مقالات مهدويت و آينده پژوهي (14 مقاله)

2. آينده پژوهي و مطالعات ديني

طرح‌هاي خاتمه يافته

گروه‌ مباني مهدويت:

1. ملاقات با حضرت مهدي، نويدها و تهيديدها/ خدامراد سليميان؛

2. خصوصيات موعود مذاهب و مقايسه آن با شيعه / مصطفي سلطاني؛

3. راهكارهاي شناخت موعود منتظر از مدعيان دروغين/ مرتضي عبدي چاري؛

4. طرح دانش‌نامه مهدويت / حيدر علي رستمي؛

5. بررسي تاثير اعتقاد به مهدويت در پاي‌بندي به ارزش‌ها / هادي محسن مهاجر نيا؛

6. مهدويت و آينده بشريت از نگاه عقلي / مصطفي خليلي؛

7. فرهنگ انتظار و تاثير آن بر حيات سياسي – اجتماعي شيعه / محسن مهاجر نيا؛

8. مفهوم انتظار و شناخت ملاك‌ها و ويژگي‌ها / اسماعيل پور وهاب؛

9. زنان تاثيرگذار در زندگي حضرت مهدي(عج) / ناهيد طيبي؛

10. بررسي نقش تاريخي زنان از ولادت تا غيبت كبري / رويا باقري؛

11. تكامل عقول زنان در عصر ظهور و جايگاه زنان / مهين پاكروان؛

12. ازدواج امام زمان(عج) / فرزانه حكيم زاده؛

13. زن و فرهنگ در عصر مهدوي / خديجه رحمتي؛

14. جايگاه زنان در رجعت / فاطمه زهرا ستار؛

15. نقش زن در زمينه سازي ظهور / ريحانه هاشمي؛

16. نقش زنان در قيام و حكومت مهدوي / طاهره رحماني؛

17. زندگي حكيمه خاتون / صديقه شاكري؛

18. مخالفان مهدي(عج) هنگام ظهور / محمد شيخ رضايي؛

19. مقايسه سيره نبوي، علوي و مهدوي / محمود ملكي راد؛

20. مهدي وارث پيامبرJ / مجتبي گودرزي؛

21. ختم رسالت و وصايت / حسين الهي نژاد؛

22. پژوهشي نو درباره امام زمان / ناهيد طيبي؛

23. تاريخ حديث پيامبر در مهدويت / حيدر علي رستمي؛

24. بررسي تطبيقي روايات نبوي / سعيد آذر شين فام؛

25. آسيب شناسي تاريخي مهدويت / حسين مفتخري؛

26. اثبات تاريخي وجود حضرت امام مهدي / غلامحسين ؟؟

27. كتاب شناسي توصيفي مهدويت / رحمت ا... ضيايي؛

28. آسيب شناسي تاريخي مهدويت / محمد تقي رباني؛

29. بررسي تاريخي وضعيت سياسي – اجتماعي و فرهنگي دوران تولد و عصر غيبت / سيد خليل مير طاووسي؛

30. مهدويت و سنت هاي الهي / نفيسه فاضليان.

گروه‌ فرهنگ مهدويت:

1. تهيه طرح نامه بررسي جغرافياي باور داشت مهدويت / طهماسب حاتمي؛

2. نقش و وظيفه نهادهاي تربيتي خانواده / مرتضي آقا تهراني؛

3. نقش حوزه‌هاي علميه در باور داشت فرهنگ مهدويت /؟؟

گروه‌ آينده پژوهي:

1. پايان تاريخ در سه جهان اسلام، كمونيسم و ليبراليسم / محمد اسماعيل قاسمي طوسي؛

2. نسيم ولايت مهدوي در حج / محمدرضا متقي‌راد؛

3. بررسي اوضاع سياسي و اجتماعي عصر ولادت / مسعود هاشم بيگي؛

4. ويژگي‌هاي نخبگان و كارگزاران در حكومت امام عصر (عج) / سيد محمدرضا موسويان؛

5. تلخيص تاريخ سامرا / محمد حسن نجفي؛

6. ساختار حكومت جهاني امام عصر/ محمود علي پور گرجي.

برگزاري نشست‌ها و همايش‌ها

گروه‌ مباني مهدويت:

1. نشست مباني تفسير موضوعي در حوزه مهدويت؛

2. نشست احاديث مهدويت در مكتب اهل سنت.

3. همايش مسيحيت و منجي‌گرايي؛

4. همايش يهود و منجي‌گرايي؛

5. همايش زن و مهدويت (4 نشست)؛

6. همايش اختلالات رواني در مدعيان مهدويت؛

7. نشست مسيحيت و صهيونيزم؛

8. نشست جريان‌شناسي فكري معاصر مهدويت (2 نشست)؛

9. نشست موعودگرايي يهوديت؛

10. نشست موعودگرايي مسيحيت (2 نشست)؛

11. نشست مهدويت و مباني قانون­گذاري؛

12. نشست موعودگرايي زرتشت.

13. نشست مباني نقد سندي و متني روايات مهدويت (6 نشست)

گروه‌ فرهنگ مهدويت:

1. نشست بررسي مطالعات تطبيقي روان­شناسي؛

2. نشست بررسي خلق و خوي مدعيان؛

3. نشست موضوع­شناسي زن و مهدويت؛

4. نشست نقش خانواده در زمينه‌سازي حكومت؛

گروه‌ آينده پژوي:

1. نشست شاخصه‌هاي جامعه منتظران؛

2. نشست «جايگاه مهدويت در تحقق اهداف سند چشم انداز»(2 نشست)؛

3. نشست آينده پژوهي و مطالعات ديني؛

4. نشست آينده پژوهي و چشم انداز.

پژوهشكده:

1. اولين گفتمان مهدويت

2. دومين گفتمان مهدويت

3. سومين گفتمان مهدويت

4. چهارمين گفتمان مهدويت

5. پنجمين گفتمان مهدويت

6. ششمين گفتمان مهدويت

7. هفتمين گفتمان مهدويت

8. هشتمين گفتمان مهدويت در مشهد مقدس

9. نهمين گفتمان مهدويت در شهر شيراز

10. دهمين گفتمان مهدويت در شهر تبريز

11. برگزاري دوره كارورزي پژوهشگران مهدوي (ويژه خواهران).

شركت در نشست‌ها و همايش‌ها

گروه‌ مباني مهدويت:

1. جلسه نشست «جريان منحرف معاصر » در استان قزوين؛

2. جلسه نشست «فرقه انحرافي برزنجي» در استان سنندج؛

پژوهشكده:

- نشست‌هاي متعدد با موضوعات متنوع، در استان‌هاي مختلف كشور.

قراردادها و تفاهم‌نامه‌هاي همكاري

1. تفاهم‌نامه با مركز اطلاعات و مدارك اسلامي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي / در زمينه تهيه نرم‌افزار قرآن و حديث مهدويت؛

2. تفاهم‌نامه با دانشگاه ميانه / در زمينه همكاري‌هاي علمي و برگزاري نشست اعتقادي؛

3. تفاهم‌نامه با دانشكده علوم قرآن مراغه / در زمينه همكاري علمي و برگزاري نشست اعتقادي؛

4. همكاري پژوهشي با معاونت فرهنگي و تبليغي دفتر تبليغات اسلامي / در زمينه همكاري علمي و اعزام كارشناس مهدويت در داخل كشور؛

5. همكاري پژوهشي با معاونت پرورشي وزارت آموزش و پرورش / در زمينه فعاليت‌هاي قرآني و مهدويت؛

6. همكاري پژوهشي با معاونت فرهنگي جامعة الزهرا(سلام الله عليها) / در زمينه مشاوره پايان‌نامه‌هاي مهدوي؛

7. همكاري پژوهشي با مركز فرهنگي الزهرا(سلام الله عليها) كرج / در زمينه برگزاري مسابقه سراسري كتابخواني صبح اميد.

كارنماي ميزان فعاليت هر يك از گروه‌هاي پژوهشكده

با توجه به آثار، كتب و مقالات منتشره و در دست تحقيق، كتب و مقالات در دست نشر، برگزاري يا شركت در نشست‌هاي علمي توسط گروه‌هاي پژوهشكده و قراردادها و تفاهم‌نامه‌هاي منعقد شده با محققين يا مراكز، نمودار عملكرد هر يك از گروه‌ها در رسيدن پژوهشكده به اهداف و سياست‌هاي برنامه‌ريزي شده خود در طول يك سال پژوهشي، بدين قرار مي‌باشد: