ولادت و تحصيلات

سال 1293 ه ش در تبريز متولد شد . تحصيلات مقدماتي علوم ديني را از مادر و عموي خود ميرزااسدالله در مدرسة طالبيه تبريز فرا گرفت . در سال 1316 ش . هنگام قيام مردم تبريز، به اتفاق پدرش و به دليل مبارزه، به تهران تبعيد شد و پس از چند ماه توقف اجباري در تهران و ري به تبريز بازگشت. در سال 1318 ش . براي ادامه تحصيل به حوزه علميه قم رفت و از آيات عظام، گلپايگاني، حجت، صدر، بروجردي و امام خميني درس آموخت . در سال 1328 ش. راهي حوزه علميه نجف اشرف شد و در درس آيات عظام، حكيم، عبدالحسين رشتي، ميرزا باقر زنجاني، بجنوردي و علامه محمد حسين كاشف الغطاء شركت كرد و د ر سال 1331 ش . مجدداً به تبريز مراجعت نمود. آيت الله قاضي در دوران مرجعيت و زعامت امام خميني نماينده تام الاختيار ايشان بود.

مبارزات سياسي

با شروع نهضت اسلامي د ر سال 1341 ش . مبارزات او عليه رژيم پهلوي اوج گرفت . ابتدا در زندان قزل قلعه زنداني شد و سپس به شهرهاي بافت، كرمان و زنجان تبعيد گرديد . همچنين مدت سه ماه به سبب فشارها و ضربات روحي و جسمي، در يكي ازبيمارستانهاي تهر ان بستري شد . بعد از خارج شدن از بيمارستان به عراق تبعيد شد و يك سال در آنجا ماند . پس از يك سال به ايران بازگشت و به هدايت مردم و تبليغ اسلام پرداختند.

همچنانكه در تلاشهاي علمي كوشا بودند، در مبارزات سياسي نيز شركت فعالانه داشتند . آن شهيد بزرگوار داراي روحيه انقلابي و اراده اي خلل ناپذير بودند و در پرونده قطوري كه ساواك در مورد ايش ا ن تهيه كرده، اين نكته مشهود است . شركت علني و بارز آن شهيد در مبارزات سياسي از سالهاي 41 و 42 همزمان با آغاز نهضت اسلامي شروع مي شود و ايشان يكي از رهبران و پايه هاي نهضت در آذربايجان بودند كه در جريان همين مبارزات دستگير و در زندان قزل قلعه تهران زنداني شد ند. آيت الله شهيد قاضي به اتهام اينكه در خلال بحث پيرامون حكومت اسلامي و جنايات اسرائيل در يك سخنراني علني نام امام را به عظمت و عزت بر زبان آورد به مدت شش ماه به بافق كرمان تبعيد شد . پس از آن به بهانه ديگري شش ماه، ديگر به زنجان تبعيد شد . شهيد قاضي در تبر يز تنها نماينده تام الاختيار حضرت امام خميني بوده و نقش ايشان در شكل دادن به مبارزات مردم تبريز نيز شايان توجه است . بنابراين محور مبارزه در آذربايجان شرقي و مركز مبارزات، مسجد شعبان بو د كه شهيد قاضي طباطبائي امامت آنجا را عهده دار بودند. شهيد قاضي در مبارزه از همه جلوتر و فوق العاده محبوب و مورد احترام بودند و به همين دليل دسايس دشمنان و منحرفين از اسلام عليه ايشان كارگر نمي ش د . نفوذ ايشان به حدي بود كه اگر روزي را در آذربايجان تعطيل ا ع لام مي كردند بدون شك آن روز همه جا بحال تعطيل در مي آمد . آيت الله شهيد قاضي جزو اولين كساني بود كه در آذربايجان اعلاميه خلع شاه از سلطنت را امضا كرد . ساواك با صرف بودجه هاي ويژه جريانات مخالف ايشان در تبريز را تقويت مي كرد تا اثرات فعاليتهاي ايشان را در زمينه سازي براي انقلاب خنثي كند .

در ماههاي قبل از پيروزي انقلاب، رهبري جريانات حاد سياسي، برپايي تظاهرات و تشكيل مجالس، همه بر عهده اين شهيد بزرگوار بود و ايشان اولين امضاء كننده اعلاميه 29 بهمن 56 در چهلم شهداي قم بود. مرحوم آيت الله شهيد قاضي هميشه سد مستحكمي در مقابل خطوط انحرافي در جريانات ضد انقلابي بود و از اوان پيروزي انقلاب عليه جريانات منحرف و وابسته نظير خلق مسلمان افشاگريهاي لازم را مي نمود و منحرفان با وجود ايشان قدرت و جرأت ابراز وجود پيدا نمي كردند . خدمات ايشان بعد از پيروزي انقلاب نيز شايسته ت وجه بسيار است .

اولين نماز جمعه

مرحوم شهيد قاضي طباطبايي بلافاصله بعداز پيروزي انقلاب از طرف امام به سمت امام جمعه تبريز منصوب شدند و اولين نماز جمعه را در اين شهر بزرگ برپا كردن د . ايشان همچنين كميته هاي انقلاب اسلامي آذربايجان شرقي و غربي را تشكيل دادند و نقش زيادي در را ه اندازي استانداريها، فرمانداريها و ادارات استان ايفا نمودند . مرحوم قاضي همچنين زحمات زيادي براي رسيدگي به محرومان و مستضعفين متحمل شدند.

شهادت

شهادت آيت الله قاضي طباطبايي در دهم آبان 1358 مصادف با عيد سعيد قربا ن مي باشد ، وقتي نماز عيد را اقامه مي كرد. وي در خطبة نماز گفت:

«مرا تهديد به قتل مي كنند، من از شهادت نمي ترسم و آماده ام. از خدا مي خواهم.»

در همان روز، مجاهد عظيم الشان آيت الله قاضي طباطبايي بعد از اداي فريضه نماز مغرب و عشاء و در حال مراجعت از مسجد به منزل مورد هجوم عوامل سرسپرده استكبار تحت نام گر وه فرقان قرار گرفته و شربت شهادت نوشيد.

و مجاهدي ديگر از ذريه اميرالمومنين قدم به مسلخ عشق گذاشت و جان گرانمايه خود را كه سالها در مجاهده و تلاش گذرانده بود، در پيشگاه حضرت حق در طبق اخلاص نهاد. و نامش به عنوان اولين شهيد محراب در كنار نام شهداي انقلاب ا سلامي به ثبت رسيد و گروهك فرقان مسئوليت اين ترور را بر عهده گرفت.

مقالات

آن شهيد بزرگوار بدليل تسلطي كه به زبان عربي داشت مقالاتي به زبان عربي براي مجلات كش و رهاي عربي نيز مي نگاش ت. مقالات زيادي از ايشان در مجلات مصر چاپ شده است، مطالعات تبليغاتي ايشان به تصريح دوستان و آشنايان كم نظير و اطلاعات ادبي ايشان بسيار وسيع بو د. آثار قلمي با ارزشي از ايشان به يادگار مانده است كه برخي از آنها ذيلا ذكر مي گردد:

1. الاجتهاد و التقليد ( عربي، خطي)

2. الفوائد ( فقهي، تاريخي)

3. خاندان عبدالوهاب ( فارسي، خطي)

4. كتاب في علم الكلام ( عربي، خطي)

5. فصل الخطاب في تحقيق اهل الكتاب ( عربي، خطي)

6. السعاده في الاهتمام علي الزياره ( عربي، خطي)

7. اجوبه الشبهات الواهيه ( فارسي، خطي)

8. رساله في اثبات وجود الامام في كل زمان « ع » ( عربي، خطي)

9. سفرنامه بافت ( فارسي، خطي)

10. المباحث الاصوليه ( عربي، خطي)

11. حاشيه بر كتاب رسائل شيخ انصاري « ره »

12. حاشيه بر كتاب مكاسب شيخ انصاري « ره »

13. حاشيه بر كتاب كفايه الاصول آخوند خراساني

14. تقريرات اصول آيت الله حجت كوه كمري

15. قضا در اسلام

16. صدقات اميرالمؤمنين و صديقه طاهره « عليهماالسلام »

17. ذكر حديقه الصالحين در ( الذريعه الي تصانيف الشيعه) شيخ آقا بزرگ تهراني.

8. رساله در دلالت آيه تطهير بر اهل بيت « عليه م السلام »

19. رساله در اوقات نماز

20. رساله در مباهله

21. رساله في مساله الترتب

22. رساله در نماز جمعه

23. تعليقات بر كتاب الفردوس الاعلي تأليف علامه شيخ محمد حسين كاشف الغطاء( عربي، مطبوع)

24. تحقيق درباره اربعين حضرت سي د الشهداء ( ع) ( فارسي، مطبوعات)

25. تعليقات بر كتاب انوار نعمانيه تأليف سيد نعم ت الله جزايري ( عربي، مطبوع)

26. مقدمه و تعليق بر تفسير جوامع الجامع طبرسي ( عربي، مطبوع)

27. تعليقات بر كتاب اسلام صراط مستقيم ( فارسي، مطبوع)

28. تعليقات بر كتاب كنزالعرفان ( عربي، خطي)

29. مقدمه بر كتاب صحائ ف الابرار كاشف الغطاء ( عربي، مطبوع)

30. آثار تاريخي آيت الله العظمي حكيم ( فارسي، مطبوع)

31. مقدمه بر تنقيح الاصول مرحوم حاج ميرزاآقا، متوفي در شهريور

32. مقدمه بر كتاب مرآت الصلوه

33. پيشگفتار بر علم امام علامه طباطبايي

4. مقدمه بر كتاب معجزه و شرائط آن

35. مقدمه بر كتاب جن ه المأوي اثر كاشف الغطاء ( عربي، مطبوع)

36. پاورقي بر تعليقات كتاب اللوامع الالهيه في المباحث الكلاميه اثر جم ا ل الدين مقداد بن عبدالله الاسدي السيوري الحلي ( عربي، مطبوع)

37. اضافات و تعليقات بر كتاب ( انيس الموحدي ن ) ملا محسن نراقي.

38. تحقق در ارث زن از دارائي شوهر ( فارسي، مطبوع)

39. علم امام علي عليه السلام ( فارسي، مطبوع)

40. مقدمه بر العقائد الوثنيه في الديانه النصرانيه ( عربي، مطبوع)

41. ترجمه مسائل قندهاريه از فارسي به عربي اثر كاشف الغطاء

42. مقدمه بر تاريخ ابن ابي الثلج بلخي ( عربي، خطي)

43. مقالات متعدد چاپ شده در مجلات عربي

44. مراسلات با مرحوم علامه كاشف الغطاء

منبع: حقيقت مغفول,نشر شاهد,تهران-1375

بسمه تعالي

با كمال تأسف ضايعة ناگوار شهادت عالم مجاهد، حجت الاسلام و المسلمين آقاي حاج سيد محمد علي قاضي طباطب ا يي رحم ت الله عليه را به عموم مسلمانان متعهد و علماي اعلام مجاهد و مردم غيور و مجاهد آذربايجان و خصوص بازماندگان اين شهيد

سعيد تسليت عرض و از خداوند متعال صبر انقلابي براي مجاهدين راه حق و اسلام خواستارم .

ملت عزيز برومند ايران و آذربايجان غيرتمند عزيز بايد در اين مصيبتهاي بزرگ كه نشانه شكست حتمي دشمنان اسلام و كشور و عجز و ناتواني و خودباختگي آنان است، هر چه بيشتر مصمم و در راه هدف اعلاي اسلام و قرآن مجيد بر مجاهدت خود افزوده و از پاي ننشينند تا احقاق حق مستضعفين از جباران زمان بنمايند.

عزيزان من ! در ا نقلابي كه ابرقدرتها را به عقب رانده و راه چپاولگري آنان را از كشور بزرگ بسته است اين ضايعات و ضايعات بالاتر اجتناب ناپذير اس ت . ما بايد ازكنار اين وقايع با تصميم و عزم و خونسردي بگذريم و به راه خود كه راه جهاد ف ي سبيل الله است، ادامه دهيم .

شهادت در راه خدا و ند زندگي افتخار آميز ابدي و چراغ هدايت براي ملتهاست .

روح الله الموسوي الخميني

10/8/1358شمسي