زندقه جرياني فكري، فرهنگي، اعتقادي، اجتماعي و سياسي بود كه در سده-هاي نخستين هجري در سرزمين­هاي اسلامي گسترش يافت. اين پديده كه ريشه در دوران پيش از اسلام داشت از اواخر دوره بني­اميه دوباره ظهور كرد و در عصر اول عباسيان به اوج رسيد.

اين پژوهش در پي شناخت پديده فوق، گروه­هاي متهم به آن، علل و عوامل و واكنش­هاي مختلف در برابر آن است.