امروزه مراكز آموزشي و پژوهشي به بحث آزادانديشي و نظريه­پردازي روي آورده­اند. در اين راستا، آن­چه مي­تواند ذهن يك انديشمند، پژوهش­گر و صاحب­نظر را به­ويژه در حوزه علوم انساني به خود مشغول دارد، آزادي و نسبت آن با دانش است. بنابراين، برقراري هرگونه نسبتي ميان اين دو مي­تواند در تحوّل آزادانديشي و نظريه­پردازي و حركت آن به سمت توليد دانش نقشي پيش­برنده يا بازدارنده داشته باشد. پژوهش حاضر در طي چهار گفتار به بحث نسبت ميان آزادي و دانش پرداخته و بر مناسبات حلقوي ميان اين دو تأكيد دارد.