مقدمه
با آغاز ماه محرم مراسم عزاداری امام حسین (علیه السّلام) و یاران با وفای او بر پا می شود.شیفتگان مکتب امام،لباس غم به تن می کنند و با حضور در جلسات عزاداری عشق و ارادت خود را نشان می دهند.
عزاداری شکل و شیوه های فراوانی دارد .در هر جامعه بر اساس نوع فرهنگ حاکم، شیوه خاصی از آن مرسوم است. در منطقه ای لباس سیاه می پوشند و در جایی دیگر لباس سفید. برخی برای اظهار غم خویش ،کف دو دست خود را به هم می کوبند و گروهی دیگر با دست به سینه خود می زنند. این گونه رفتارها، با تنوعی که دارد، برای مردم دنیا پذیرفته شده می باشد و قابل قبول است.اما برخی شیوه ها مانندبا پای برهنه بر روی آتش قدم گذاشتن،با قمه بر سر خود زدن و یا زنجیر تیغی بر کمر خود کوبیدن قابل قبول نیست. زیرا این کارها از انسان مصیبت زده سر نمی زند و انتظار نمی رود انسان سالم و متعادل در حالت غم و پریشانی این گونه رفتار کند.
این قبیل خود زنی ها ارتجاع و خشونت و خرافه پرستی را به ذهن تدعی می کند و اگر از پیروان یک مکتب سر بزند به پای آن مکتب نوشته می شود و آیا زیانی بالاتر از این برای ره روان یک مکتب قابل تصور است؟ منش انسان دین دار باید آیینه تمام نمای دین و تبلیغ رسای آن باشد و مسیر کج اندیشی پیرامون اندیشه های دینی را سد کند.
پیامدهای نامطلوب خودزنی
طبیعی است که بسیاری از رسانه های خبری دنیا این قبیل مراسم ها را پوشش خبری می دهندو می کوشند تمام زوایای جذاب و دیدنی آن را برای مخاطب به نمایش بگذارند.
با وجودی که گزارش خبر فی نفسه کار پر سابقه وریشه دار است و وظیفه هر رسانه ای نقل خبراست نه تحلیل خبر ، بسیار ساده اندیشی است که گمان کنیم همه رسانه ها به رسالت خود پایبندند.
فراوان اند رسانه هایی که به ظاهر نقل خبر می کنند و مدعی اند که مواد خام را در اختیار مخاطبان خود قرار می دهند تا آنان خود به داوری بنشینندو نتیجه گیری کنند.اما در عمل قسمت های خاصی از خبر را برش می زنند و تلاش می کنند بستری را فراهم کنندتا مخاطب به استنباط و نتیجه ای که آنان می پسندند برسد.
در عصر کنونی دانشمندان شیعه مدام می کوشند به مردم دنیا بگویند اسلام دینی پویا و منادی رحمت است و پیامبر اسلام نوید بخش صلح و صفاست و با خشونت و ترور و جنگ و خون ریزی ناسازگار است اما برخی از رسانه ها ی مغرض چشم شان را بر روی همه معارف اسلام می بندندو لنز دوربین را بر روی برخی از شیوه های عزاداری که سیمای زیبایی ندارد متمرکز می کنند تا حقیقت را به گونه ای دیگر معرفی کنند. اگر خودمان را به جای یک انسان بی طرف که اعتقاد به اسلام ندارد بگذاریم و تصویر فردی را ببینیم که قمه به دست دارد و به سر خود می کوبد و خون بر لباس سفیدش جاری شده چگونه قضاوت می کنیم ؟آیا نمی گوییم این سبک عزاداری جلوه بارز خشونت است و پیروان این مذهب خشونت طلبتد ؟
ضعف برخی از استدلال ها در دفاع از خودزنی
حال که دنیا به برکت رسانه تبدیل به دهکده ای کوچک شده و کمترین خبر در جایی پنهان نمی ماند قطعا کسی نمی تواند به سادگی استدلال کندکه عزاداری مستحب است و شکل وسبک عزاداری در هر منطقه ای متفاوت است پس هر گونه که بپسندیم عزاداری می کنیم. مهم این است که نیت انسان الهی باشد.
این استدلال بدون در نظر گرفتن شرایط سیاسی و اجتماعی اسلام است. و به حکم عقل مردود.مسلمان می بایست به پیامدهای رفتار وگفتارش توجه داشته باشد. گاهی رفتار انسان گرچه برخواسته از حسن نیت ونظر است .اما دیگران از آن سوء برداشت می کنند. اینجا نمی توان نسبت به برداشت نادرست دیگران بی تفاوت بود بلکه باید برای رفع آن تلاش کردتا تلقی باطلی از دین نشود. موضع قرآن نسبت به کارهایی که موجب برداشت ناصحیح می شود.
قرآن نیز نسبت به برداشت نادرست دیگران بی تفاوت نیست . آیه زیر که اشاره به یک واقعیت تاریخی است با بحث ما ارتباط وتناسب دارد.
حضرت محمد (صلّی الله علیه و آله و سلّم) زمانی که آیه های قر آن بر او نازل می شدآیه ها را به سرعت برای مردم می خواند برخی از مسلمانان که نمی توانستند به سرعت آیه ها را دریابند از پیامبر خواستند که رعایت حالشان را بکند و آرام تر بخواند. برای رساندن منظورشان از واژه "راعنا" مدد جستند این واژه به معنای ملاحظه و مراعات حال ما را کردن می باشد.اما نزد یهودیان مدینه به معنای "کور شو ای نادان" بود و معنایی زشت وناپسند داشت .به کار بردن واژه "راعنا " توسط مسلمانان فرصت سوء استفاده برای یهودیان مغرض را فراهم نمود.آنان هر گاه به پیامبر می رسیدند می گفنتند"راعنا"و مرادآنان همان معنای زشت بودآنگاه این آیه نازل شد.
یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَقُولُواْ رَاعِنَا وَ قُولُواْ انظُرْنَا وَ اسْمَعُواْ وَ لِلْکَفِرِینَ عَذَابٌ أَلِیمٌ".
"اى کسانى که ایمان آوردهاید، نگویید: «راعنا»، و بگویید: «انظرنا»، و [این توصیه را] بشنوید و [گر نه] کافران را عذابى دردناک است."2
دقت در آیه نشان می دهدکه خدا در ارتباط با رفتار و گفتار و مواضع مغرضان نسبت به دین سکوت ننموده و اگر شیوه گفتار یا رفتار مسلمانان گرچه بی نقص و اشکال باشد اما ابزار سوء استفاده دشمن گردد دستور می دهد این شیوه و روش را تغیییر دهند و راه جدیدی بر گزینند تاخورا ک تبلیغاتی به دست دشمن داده نشود.
منابع :
1- قرآن کریم، ترجمه از محمد مهدی فولادوند.
2- طباطبایی، سیدمحمدحسین: المیزان،ترجمه سید محمد باقر موسوی ،قم؛دفتر انتشارات اسلامی،1379.
پی نوشت :
- سیدمحمدحسین طباطبایی:المیزان؛ترجمه سید محمد باقر موسوی ،قم؛دفتر انتشارات اسلامی،1379،ج1،ص373و374.
2- سوره بقره ،آیه 104،ترجمه از محمد مهدی فولادوند.