الحمدلله رب العالمين و الصلاة و السلام علي سيد الاولين و الآخرين و خاتم الانبياء و المرسلين سيدنا ابي القاسم محمد و علي آله الطيبين الطاهرين المعصومين المظلومين سيما بقية الله في الارضين و اللعن علي اعدائهم اجمعين الي يوم الدين.
قال الله تعالي: أُولٰئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ ./انعام،آيه90.
و قال رسول الله صلي الله عليه و آله: في كُلِّ خَلفٍ مِنْ أمَّتِي عُدُولٌ يَنْفَوْنَ عَنْ هذَا الدّينِ تَحْريفَ الغَالِين وَ ابْطَالَ الْمُبْطِلين.
و قال الامام الباقر عليه الصلاة و السلام: سَاعَةٌ مِنْ عَالِمٍ يَتَّكِي عَلَى فِرَاشِهِ يَنْظُرُ فِي عِلْمِهِ خَيْرٌ مِنْ عِبَادَةِ الْعَابِدِين سَبْعِينَ عَاماً.
بنده با عرض سلام و احترام و ادب خدمت بزرگواران، علماي اعلام، اساتيد بزرگوار، فضلا و انديشمنداني كه در اين جلسه‌ي با بركت و با عظمت حضور دارند، براي همه از درگاه خداوند متعال مسألت توفيق مي‌كنم و اميدوارم كه حوزه‌هاي علميه، هميشه در پرتو عنايات حضرت بقية الله ارواح العالمين له الفداء رو به عظمت بيشتر و توفيقات زيادتر باشند و بتوانند مكتب اهل بيت عليهم السلام را به همه دنيا برسانند، و مروّج مطالب و مقاصد ائمه طاهرين صلوات الله عليهم اجمعين باشند.
در اين جلسه كه به نام و براي تقدير و بزرگداشت شخصيت عاليقدري، مثل مرحوم آيت‌الله العظمي آقاي آخوند خراساني اعلي الله مقامه الشريف است، بنده - با اينكه الحمدلله اطلاعاتم در اطراف شخصيت و مواضع ايشان كم نيست- ولي واقعاً خودم را در مقام تجليل از مقام بزرگ آن شخصيت كم و قاصر مي‌بينم.
شخصيتي كه بيش از يك صد سال يعني بيش از يك قرن است كه حوزه‌هاي علميه بر اساس فضايل، تأليفات، تحقيقات و تصنيفات ايشان سير دارد. همه علماءِ بعد از ايشان، و نيز شاگرداني كه داشتند - كه بسياري از آنها از مجتهدين عظام بودند- تا زمان ما و به بعد هم، همين‌طور خواهد بود مديون خدمات علمي اين مرد بزرگ هستند. بايد واقعاً در مقام حق‌شناسي باشيم و فراموش نكنيم.
حركت علمي و فقاهتي كه در اثر وجود مبارك ايشان و تدريس و مواضع اين بزرگوار فراهم شد، حركتي بسيار ارزنده است كه ما بايد قدرشناس اين مواضع و مقامات باشيم.
در رشته‌ها و شعب مختلف، مواضع بسيار بالايي داشتند كه نسبت به هر كدام از اينها اگر انسان بخواهد توضيح بدهد مجال كلام، بايد خيلي وسيع باشد. ابعاد شخصيتي آن مرحوم مانند مكارم اخلاقي، زهد و پارسائي و عبادات، مسأله بسيار با اهميتي است، ولي همه اينها در جنب مقامات علمي آن بزرگوار تحت الشعاع است، يعني آن چيزي كه ايشان را در عالم علم درخشنده كرده است، آثار و بركات علمي آن فقيد سعيد است.
كتاب كفاية الاصول، كتاب شرح مكاسب و كتاب‌هاي ديگري كه در فقه نوشته‌اند- كه بعضي از آن كتاب‌ها در سال 1331 قمري چاپ شده است و پيش بنده است-، اللمعات النيرة و كتاب‌هاي ديگر، همه آثاري است كه علما، فضلا، مدرسين و اساتيد را مديون خدمات علمي ايشان قرار داده است و الان هم كه مي‌بينيم محور مطالب و تحقيقات در اصول، كتاب كفايه ايشان است؛ كتابي كه اين همه شروح از بزرگاني، مثل مرحوم مشكيني، مرحوم قوچاني و ديگران از جمله مرحوم استاد اعظم آيت الله العظمي آقاي بروجردي اعلي الله مقامه الشريف كه يك جلد حاشيه بسيار بسيار بلند و با ارزش مي‌باشد، بر آن نوشته شده است.
وقتي انسان چنين موقعيتي را مي‌بيند كه محور همه مطالب علمي و گردش حوزه‌هاي علميه قرار گرفته است، پي مي‌برد كه چيز كمي نيست. روز به روز هم بر عظمت و مقام علمي ايشان افزوده مي‌شود و توجه فضلا و علما به تصنيفات ايشان بيشتر مي‌گردد.
بايد اين كتاب هميشه مورد استفاده باشد. در حوزه‌ها هر طور كه تا الان بوده است بايد بعدها هم ادامه پيدا كند و محور دروس اصول ما در حوزه، رسائل شيخ انصاري رحمة الله عليه، آن مقام ارجمند و بزرگ، و بعد هم كفاية‌الاصول مرحوم آخوند باشد. اميدواريم كه خداوند متعال بر علو درجات ايشان بيفزايد.
البته ما در عالم تشيع، شخصيت‌ها و نوابغ علمي زيادي داشتيم، ولي در حوزه‌هاي علميه در يك صد سال اخير يك نفر نيست كه به مقامي از مقامات علمي رسيده باشد و مديون مرحوم آيت الله العظمي آقاي آخوند نباشد.
ما شخصيت‌هاي بزرگي داشتيم؛ شخصيت‌هايي كه هزار سال است نامشان، كتابشان و آثارشان هست. اينها از مفاخر تشيع هستند. ما بايد بر خودمان بباليم و به اين ذوات مقدسه افتخار كنيم.
مرحوم شيخ مفيد، كليني، صدوق، شيخ طوسي و كتاب‌هاي ايشان، همه براي ما افتخار است. هزار سال است كه نامشان به عظمت برده مي‌شود و همه از آثار و بركات علوم اينها استفاده مي‌كنند و بعدها هم اين رشته انشاء الله تعالي ادامه پيدا مي‌كند.
در عالم تشيع، شخصيت‌هايي بوده‌اند كه در هر دوره درخشش خاصي داشته‌اند كه حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله به آنها بشارت داده‌اند فرمودند: في كُلِّ خَلفٍ مِنْ أمَّتِي عُدُولٌ يَنْفَوْنَ عَنْ هذَا الدّينِ تَحْريفَ الغَالِين وَ ابْطَالَ الْمُبْطِلين. كه خلف را ترجمه مي‌كنند به قرن و دهر و عصر كه در هر عصر، در هر دهر و هر زماني از امت من، عدولي هستند كه نگهدار اين دين مي‌باشند و تحريفاتي را كه گمراهان بخواهند در اين دين وارد بكنند و يا در مقام اشكال و ابطال مسأله و موضوعي باشند، آن را نفي كرده و از دين دفاع مي‌كنند.
حضرت بشارت مي‌دهد به وجود اين ذوات مقدسه كه يكي از آنها مرحوم آيت الله آقاي آخوند است.
اين بزرگان همه براي ما، مايه افتخار بودند. مرحوم محقق اعلي الله مقامه هم از آن بزرگواران است كه هميشه از كتاب شرايع ايشان استفاده مي‌كنيم و اين همه شروحي كه بر آن نوشته شده است دليل بر اين است كه اينها چه بركات و چه ذوات مقدسه‌اي بوده‌اند.
اينها براي ما درس است كه ببينيم ما در مقابل خدماتي كه اين بزرگان داشته‌اند چه مي‌كنيم. و همچنين علامه حلي رحمة الله عليه با آن جامعيت و با آن كتاب‌هاي بسيار ارزنده تا برسد به زمان علامه مجلسي رحمة الله عليه. كتاب بحار الأنوار ايشان كه بيش از صد جلد كتاب با اين كيفيت و بسيار عالي، و با اين محتوا و مطالبي كه حاوي همه چيز است دائرة المعارفي است كه مثلش نيست.
به هر حال، اين ذوات مقدسه، مفاخر ما هستند و مرحوم آيت الله آقاي آخوند خراساني افتخار قرن ما است. ما همه به وجود اين بزرگ و بزرگاني كه از مكتب و مدرسه ايشان خارج شده‌اند - كه چند نفر از اينها از مراجع بزرگ شيعه بوده‌اند- افتخار مي‌كنيم.
اين چه مدرسه‌اي است، و اين چه تأثير نفس و درس و بياني بوده است كه اين همه بزرگي آفريده است؟ در عين حال بايد دانست كه همه اينها نشان غناء مكتب اهل بيت عليهم السلام است، و همه ريزه‌خوار خوان نعمت ائمه طاهرين عليهم السلام هستيم.
ما واقعاً مكتب اهل بيت عليهم السلام را آن‌طور كه بايد نشناختيم. هرچه ما بخواهيم در اين مكتب هست. همه علوم را بايد از اين مكتب فرابگيريم؛ از اميرالمؤمنين و ائمه طاهرين، از امام محمد باقر، از امام جعفر صادق عليهم‌السلام.
مطلبي نيست كه آنها نگفته باشند، و موضوعي نيست كه ما محتاج باشيم تا از جايي ديگر، از مكتب‌هايي ديگر و از كساني ديگر سؤال كنيم. هر سؤالي كه ما در امر دين و دنياي خودمان داشته باشيم، جواب آن را از مكتب اهل بيت عليهم‌السلام مي‌توانيم بگيريم، و هر چه بيشتر در اين مكتب زحمت بكشيم و آشنايي خودمان را بيشتر كنيم، حوزه‌هاي ما غني‌تر مي‌شوند.
اين بزرگاني كه ما داشتيم همين‌طور بوده‌اند. مرحوم شيخ طوسي رحمة الله عليه در كتاب‌هايي كه نوشته‌اند، همه، قول و گفتار همين مكتب اهل بيت عليهم السلام است و از جاي ديگر و خارج، مطلبي ندارند.
تهذيب ايشان را ملاحظه كنيد. استبصارشان را ملاحظه كنيد، مبسوط و تفسير و رجالشان را نيز ملاحظه كنيد.
همه‌ي تحقيقات و زحماتشان حول خدمت به اهل بيت، ترويج امر اهل بيت و رساندن پيام‌هاي مكتب ايشان به دنيا بوده است.
وقتي در عصر خودمان ملاحظه مي‌كنيم مي‌بينيم آن چيزي كه هدف اصلي مرحوم آيت الله آقاي آخوند خراساني در جريان مشروطيت بود، استقلال حوزه‌ها، ترويج دين، اعلاي كلمه اسلام و مبارزه با كج‌خواهي‌ها بود.
وقتي احساس مي‌كردند كه شيعه و انديشه تشيع در خطر است همه به ميدان مي‌آمدند و در مقابل آن وضعيت و آن هجوم، مثل سدّ سديدي مي‌شدند و جلوي همه آن مطالب را مي‌گرفتند و حيات ديني ما را حفظ كردند.
مسأله همين بود، مسأله اعلاي دين، مسأله مبارزه با ظلم و ستم، مسأله ترويج دين و معارف اهل بيت عليهم السلام. اين شئون بايد اصل باشند و اصالت، با آنها باشد. مسأله وَ لَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ است.
اينها برنامه‌هاي مرحوم آيت‌الله آقاي آخوند و ديگران بوده است. همه علما همين را مي‌خواستند. الان هم همين‌طور است. همه روحانيت، همين مطلب را مي‌خواهند. مي‌خواهند همه جا قرآن باشد، همه جا احكام اسلام باشد، و مملكت همه بر اساس دستورات دين و هدايت‌ها و تعليمات ائمه طاهرين صلوات الله عليهم اجمعين باشد.
درباره حالات و موضع مرحوم آيت الله آقاي آخوند خراساني در اين مدت كتاب‌هاي زيادي نوشته شده است. البته بعضي كتاب‌ها را اشخاصي مغرض نوشته‌اند و در جاهايي هم اشتباه كرده‌اند و نظرهاي خلافي اظهار نموده‌اند، ولي آن چيزي كه محور تمام اين مطالب است كه انسان از آن استفاده مي‌كند اين است كه ايشان يك مرد خدايي و الهي بوده است، و تمام توجهش اين بوده كه رضاي خدا را كسب كند و پرچم اسلام را در دنيا هر چه بهتر و بيشتر بتواند به اهتزار دربياورد.
نامه‌اي كه در آخر عمرشان و در سال 1329 قمري يعني آخرين نامه‌اي كه ايشان نوشته‌اند را بايد مطالعه كنيم تا ببينيم كه چه مقاصدي داشته‌اند و چه مطالبي را مي‌خواستند بگويند. اين مطالب، همان‌هايي است كه اگر متوجه بشويم، روحانيت هم تا زمان ظهور مبارك حضرت ولي عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف همين‌ها را دنبال مي‌كند.
مطلب، مسأله خدا، قرآن، اهل بيت عليهم‌السلام، نهج البلاغة، صحيفه سجاديه، كتب اربعه متقدمه و متأخره و بالاخره معارف اهل بيت عليهم السلام است.
بنده بيشتر از اين مزاحم نمي‌شوم. اميدوارم كه اين مجلس، منشأ بركات باشد. يكي از فوائد اين اجتماعات و بزرگداشت‌ها همين است كه ما خودمان را بشناسيم، سوابق خودمان را بدانيم كه ما يك همچنين ملتي هستيم.
حوزه‌ها يك همچنين سوابقي دارند. بايد اين را بشناسيم، هويت‌مان را بشناسيم و درس بگيريم.
سيره آنها را از آنان ياد بگيريم و اشراف پيدا كنيم. ياد بگيريم كه چطور بايد در مقام ترويج دين فداكاري كرد؟ چطور بايد از دنيا و زخارف دنيا صرف نظر كرد؟ همه اين مجالس براي ما اسباب پند و آموزش و عبرت است انشاء الله تعالي.
باز هم معذرت مي‌خواهم. اميدوارم كه عنايات خاصه حضرت ولي عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف شامل حال همه باشد. امروز مسأله همين است كه ايشان از ما راضي و خشنود باشند.
هر كار بزرگ و خيري كه در دنيا به وسيله حوزه و علما انجام شود، اول كسي كه خوشحال و خرسند مي‌شود وجود مبارك آقاست و از آن طرف، هر كار بد و بدعت تازه‌اي كه ترويج شود، اولين كسي كه خدا مي‌داند ناراحت و نگران مي‌شوند وجود مبارك امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف است.
اميدوارم كه ما بتوانيم طوري رفتار كنيم كه اين نگراني‌هاي آقا امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف كم بشود و اين نگراني‌ها انشاء‌الله از بين برود.
و السلام عليكم و رحمة‌الله و بركاته.