1- الشهر الحرام بالشهر الحرام و الحرامات قصاص فمن اعتدى علیکم فاعتدوا بمثل ما اعتدى علیکم... «ماه حرام در برابر ماه حرام است و حرمت (شکنى)ها را قصاص مى باشد. پس کسى که بر شما تجاوز و دست درازى کرد، شما نیز به اندازه تجاوزش، بر او دست درازى کنید».

مراد از شهر حرام در این آیه، ماه ذى قعده است که در این ماه، رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم و مسلمانان مدینه در سال هجرى جهت انجام عمره، عازم مکه گردیدند ولى مشرکان مکه، مانع ورود آنان شده و خود را براى نبرد با آنان آماده کرده بودند. سرانجام، کارشان به صلح انجامید که معروف به "صلح حدیبیه" شده است.

مشرکان مى دانستند که رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم و مسلمانان پیرو آن حضرت ، حرمت ماه هاى حرام را نگه مى دارند و در این ماه ها به کارزار و جنگ با دشمنان خود نمى پردازند. به همین جهت در صدد برآمده تا از تعهد دینى و شرعى مسلمانان سوء استفاده کرده و آنان را غافل گیر و در این ایام بر آن ها هجوم آورده و کارشان را یکسره سازند.

خداوند متعال، توطئه هاى شیطانى مشرکان را نقش بر آب کرد و به پیامبرشان وحى نمود که ماه حرام را در برابر ماه حرام است. اگر مشرکان حرمت آن را شکستند و اقدام به تجاوز و جنگ کردند، بر مسلمانان واجب است با آنان مقابله به مثل نمایند. با نزول این آیه، حربه مشرکان از دست شان گرفته شد و بار دیگر در برابر پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم به ضعف و انفال رسیده و به ناچار با آن مصالحه کردند.

2 - فاذا انسلخ الاشهر الحرم فاقتلوا المشرکین حیث وجدتموهم... «آن گاه که ماه هاى حرام به پایان رسد، هر کجا مشرکان را یافتید با آنان مبارزه کنید».

مشرکان و کافران شبه عربستان، صحنه را بر مسلمانان تنگ کرده و از هر سو با آنان دشمنى مى نمودند و گاهى اقدام به هجوم و آزار مسلمانان مى کردند. مسلمانان به ستوه آمده و از رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم درخواست کردند که به آنان اجازه نبرد با مشرکان را بدهد. خداوند متعال آنان را امر به صبر نمود و فرمود که حرمت ماه هاى حرام را نگهدارید و پس ‍ از پایان این ماه ها، پاسخ آنان را بدهید و هر کجا آنان را یافتید، با آنان مبارزه و نبرد کنید.

3 - ان عدة الشهور عند الله اثنا عشر شهرا فى کتاب الله یوم خلق السماوات و الارض منها اربعة حرم، ذلک الدین القیم فلا تظلموا فیهن انفسکم. «به راستى تعداد ماه ها در نزد خدا، دوازده ماه است. (و این) در کتاب خدا است از روزى که آسمان ها و زمین را آفرید. چهار ماه از آن ها (ذى قعده، ذى حجه، محرم و رجب) حرام مى باشند. این است آیین استوار. پس در آن ماه ها بر خود ستم روا مدارید».

از این آیه، استفاده مى گردد از هنگامى که خداى سبحان، زمین و آسمان ها را آفرید و کرات آسمانى؛ از جمله ماه را در گردش به دور زمین به حرکت در آورد، زمان را به سال و سال را به دوازده ماه، به تعداد منازل ماه، محدود و مشخص کرد و پیامبران الهى نیز بر اساس آن عمل کرده و اعمال و عبادات خویش (مانند روزه و حج) را تعیین مى نمودند.

هم چنین در این آیه، به حرمت چهار ماه از سال و لزوم نگهدارى احترام آن ها به صراحت بیان شده است و این که شکستن حرمت آن ها و اقدام نمودند به جنگ و خون ریزى در این مدت، ستم بر بشریت است.

مراد از "کتاب الله" در این آیه، لوح محفوظ است و هم چنین در کتاب هایى که بر پیامبران پیشین نازل شده اند، مطالب مزبور بیان شده اند.

4 - انما النسیى زیادة فى الکفر به الذین کفروا یحلونه عاما و یحرمونه عاما لیوا طئول عدة ما حرم الله فیحوا ما حرم الله زین لهم سوء اعمالهم. «همانا فراموشى در کفر (عصر جاهلیت)، بسیار بود که به واسطه آن گمراهى مى شدند آنانى که کفر ورزیده بودند، به طورى که سالى را حلال و سالى را حرام مى شمردند تا پاى مال کنند شمار آن چه را که خدا حرام کرده است. پس آنان، حلال مى شمردند آن چه (ماه هایى) را که خدا حرام کرده بود. (بدین ترتیب) کردار زشت شان بر آنان آراسته مى گردید».

با توجه به اینکه حرمت ماه هاى حرام از یادگارهاى پیامبران بزرگ الهى از جمله حضرت ابراهیم علیه السلام و فرزندش اسماعیل علیه السلام بود و عرب ها خود از پاى بند سنت آبا و اجدادى خویش مى دانستند، بدین جهت نمى توانستند به راحتى از این سنت الهى، یعنى پاس داشت ماه هاى حرام سرپیچى کنند. زیرا در آن صورت، حج ناامن مى شد و رغبت سایر عرب ها به شرکت در مراسم حج از بین مى رفت.

در نتیجه عرب هاى مکه علاوه بر این که اعتبار و سیادت خود را از دست مى دادند، از درآمدهایى که از بابت حاجیان و زائران نصیب آنان مى گردید، محروم مى شدند. به این جهت، تلاش همگى آنان بر نگهدارى حرمت ماه هاى حرام و ایام حج بود. ولى در برخى از سال ها که میان قبایل و و طوایف حجاز، نبرد و درگیرى هایى روى مى داد، شکیبایى آنان و پذیرفتن آتش بس و متارکه جنگ در سه ماه پشت سر هم (ذى قعده، ذى حجه و محرم)، بر ایشان دشوار بود و در صدد گریز از آن بر مى آمدند.

آنان براى گریز از این مشکل، دست به حیله هایى زدند که مورد مذمت و سرزنش قرآن و مسلمانان قرار گرفتند. یکى از حیله هاى آنان، این بود که گفتند: ماه هاى ذى قعده و ذى حجه، حرام و ماه محرم حلال گردد و پس از آن، ماه صفر حرام شود، تا میان ذى حجه و صفر، یک ماه فرصت تجاوز و خون ریزى یکدیگر را داشته باشند.

ترفند دیگر آنان، این بود که در هر سال، در یک ماه مراسم حج را به جا مى آورند. مثلا دو سال پشت سر هم، در ماه ذى قعده، دو سال پشت سر هم در ماه ذى حجه و دو سال پشت سر هم در ماه محرم، مراسم حج را انجام مى دادند و بقیه ماه هاى را براى خود حلال مى شمردند. بدین طریق، ماه هاى حرام و ایام حج را دستخوش هوا و هوس خویش قرار داده بودند. عرب هاى مکه، یک سال پیش از حجة الوداع، مراسم حج را در ذى قعده انجام دادند و در سالى که پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله و سلم براى آخرین بار به زیارت خانه خدا مشرف شد و سفرش به حجة الوداع معروف گردید، مراسم حج در ذى حجه قرار گرفت.

در همین سال، رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم ضمن خطبه اى فرمود: همانا زمان، به مانند هیاتى که خدا در آفرینش آسمانها و زمین، به وجود آورد بر مى گردد. به این صورت که هر سال، دوازده ماه دارد و چهار ماه از آنها حرام است که سه ماه پشت سر هم (ذى قعده، ذى حجه و محرم) و چهارمین ماه (رجب) میان جمادى و شعبان قرار گرفته است. از آن هنگام، مراسم حج همه ساله در ذى حجه برگزار مى گردد. ولى سه ماه دیگر نیز از ماه هاى عبادت، زیارت و حج خانه خدا (به صورت عمره و مفرده) بوده و نگهدارى حرمت آنان، بر همگان لازم و واجب است.

انتهای پیام/ 115