منبع: نورپرتال (www.noorportal.net)
انتظارات غير واقعي داشتن : شما نه فقط بايد در مورد سرعت تغيير، در فرزندتان انتظار منطقي داشته باشيد بلكه بايد به آنچه كودك قادر به دستيابي است هم واقعبينانه بنگريد. شما بايد كودك را همانگونه كه هست، ببينيد نه آنچه قبلا بود يا آنچه بايد باشد. اگر فرزند شما در زمينه رشد اختلال دارد، غير منطقي است كه از او انتظار داشته باشيد، بدون هيچ آموزشي، مانند همسالانش رفتار كند.
همچنين تمركز بيشتر كودكان بيش فعال (ADHD ) هم به سادگي توسط هر آنچه از جلوي رادار حسي آنها بگذرد، به هم ميخورد. بنابراين، اگر شما او را به طبقه بالا بفرستيد تا كفشهايش را بپوشد شايد هيچ گاه برنگردد. اين نكته كه خواهر كوچكتر او زودتر اين كار را انجام داده معيار سنجش نيست كه فرزند مبتلا به بيش فعالي شما هم بايد آنگونه باشد. غر زدن، فرياد و نصيحتهاي شما هيچ كدام باعث افزايش توانايي فرزند و موفقيت او در انجام كارها نخواهد شد. فقط استرس زيادي به كودك ميدهيد و فشار خون خودتان را بالا ميبريد.
فقط به تنبيه متكي بودن :
كودكاني كه اعصاب والدين را بيشتر تحريك ميكنند، بيشتر هم تنبيه ميشوند. اگر چه اين عكسالعمل طبيعي والدين است اما مطمئنا باعث تغيير رفتاري موثر نخواهد شد چون رفتار درست را به كودك ياد نميدهد.
برخلاف اينكه تنبيه اكثرا موثر نيست، والدين براي بهبود رفتار كودك از تنبيه استفاده ميكنند. والدين، كودك را مرتب تنبيه ميكنند، در آخر هيچ امتيازي باقي نميماند تا آن را به عنوان تنبيه از كودك بگيرند. اين كودكان به دليل نداشتن راهكار درست رفتاري، در چرخه معيوب رفتارهاي نادرست باقي خواهند ماند. براي شكستن اين چرخه، شما بايد تشخيص به موقع رفتارهاي درست و تشويق كودك به او كمك كنيد.
نصيحت كردن و از كاه كوه ساختن :
اگر كودك بتواند رابطهاي بين تنبيه و رفتار نادرست خود پيدا كند شايد تنبيه باعث وقفه در انجام رفتار نادرست شود اما اگر كودك تنبيه را نوعي طغيان رفتاري والدين بداند هرگز دست از عمل نابههنجار خود بر نخواهد داشت. وقتي كودك عمل اشتباهي انجام ميدهد هر قدر كه شما بيشتر درباره آن صحبت كنيد، او كمتر منظور شما را درك خواهد كرد. تا زماني كه موقعيت مناسبي پيش نيامده تا كودك واقعا علاقمند به صحبتهاي شما باشد، چرا صحبت كنيد؟! به گفته ويل دورانت: اگر صحبت نكنيد انگار بهترين حرف را زدهايد.
بدون اخطار تنبيه كردن:
اگر بدون اينكه بطور واضح پيامدهاي رفتار نادرست را براي كودك توضيح دهيد او را تنبيه كنيد، همه چيز بههم ميريزد. اگر بطور كلي كودك ماهيت تنبيه را بداند قادر به ايجاد رابطه بين رفتار نادرست و تنبيه است در غير اين صورت عمل شما را بيعدالتي خواهد دانست.
آشفته كردن اوضاع:
يك ليست از كارهاي بد تهيه كنيد و به طور واضح مشخص كنيد كه اگر كودك اين تخلفات را انجام دهد چه تنبيهي خواهد شد. اين كار باعث حذف دعوا و جر و بحث ميشود و به كودك كمك ميكند تا بين تنبيه و رفتار نادرست خود ارتباط ايجاد كند.
تنبيه طولاني مدت :
گرفتن اسباببازي مورد علاقه كودك به مدت طولاني فقط به او ياد ميدهد، بدون وسيله بازي مورد علاقهاش بازي كند. اين مساله بد نيست ولي آنچه شما به عنوان نتيجه تنبيه انتظار داريد هم نيست. علاوه بر اين، هر قدر كه اين تنبيه طولانيتر شود خشم كودك نسبت به شما بيشتر خواهد شد، بدون اينكه متوجه اشتباه خود شود. در مجازاتهاي طولانيمدت معمولا والدين و ديگر اعضاي خانواده بيشتر از خود كودك تنبيه ميشوند! علاوه بر اين، طولاني بودن مدت بازي نكردن با وسيله بازي مورد علاقه يا گرفتن حق برخورداري از هر وسيله ديگري هيچ تغييري در او ايجاد نخواهد كرد. براي مثال هيچ رابطه منطقي بين قرار ندادن دوچرخه در جاي خود و اجازه بازي كردن با دوچرخه را ندادن، وجود ندارد چون مجازات به كودك ياد نميدهد دوچرخه را سر جايش بگذارد. اغلب تنبيههاي كوتاهمدت موثرتر خواهند بود. اگر فرزند شما دوچرخهاش را در جاي خود نگذاشت 1. به مدت 24 ساعت اجازه دوچرخه سواري ندارد. 2. نميتواند دوباره سوار دوچرخه شود مگر اينكه دوچرخه را 10 بار از جايي كه رها كرده به محل اصلي خود ببرد و آنجا پارك كند.
ضعف در ارائه دستورالعمل صحيح: هنگامي كه كودك را مجبور به انجام كاري ميكنيد راه درست را به او نشان دهيد. فقط زماني كه ميخواهيد كودك حقيقتا كاري را همان موقع انجام دهد از كلمه اكنون استفاده كنيد در غير اين صورت از بكار بردن اين كلمه بپرهيزيد. شما بطور غيرارادي به كودك ياد ميهيد كه دستورها را ناديده بگيرد. وقتي كه خودتان آنها را با تاخير پيگيري ميكنيد يا اصلا پيگيري نميكنيد، براي مثال وقتي به كودك ميگوييد الان تلويزيون را خاموش كن اولين كاري كه مغز كودك دستور ميدهد آن است كه تجربه كرده، تجربه ميگويد هيچكس حداقل تا 10 دقيقه ديگر كنترل نميكند آيا او تلويزيون را خاموش كرده يا نه؟! اگر به فرزندتان ميگوييد قبل از بيرون رفتن از خانه براي بازي، بايد اتاقش را تميز كند، اگر كار او را كنترل نكنيد، اين فكر را به او منتقل كردهايد كه ميتواند از دستور شما سرپيچي كند.
وقتي دستوري ميدهيد، آن را واضح عنوان كنيد. هرگز آن عبارت را به حالت پيشنهادي يا سوالي بيان نكنيد.
جواب فرزند شما به دستورالعمل اشتباه: آيا آماده رفتن به تختخواب هستي؟ اين است: نه من دارم تلويزيون تماشا ميكنم اما ممنون كه از من سوال كردي! اما اگر بگوييد الان وقتشه كه بري بخوابي ديگر هيچ جاي شك يا بحثي براي او باقي نخواهيد گذاشت.
البته ميتوانيد چند مورد قابل قبول را هم به كودك پيشنهاد كنيد: خودت ميتواني تصميم بگيري كه اول بري حمام بعد كتاب داستان بخواني يا اول داستان بعد حمام. تقدم كارها، اختياري است اما حمام رفتن اختياري نيست. اگر پاسخ منفي كودك برايتان مهم نيست ميتوانيد انجام كاري را به كودك پيشنهاد كنيد: ميخواي امشب بري حمام؟ با اين سوال به كودك ميفهمانيد كه حمام رفتن اجباري نيست. مراقب باشيد دستورهاي مستقيم را در لفاف يك پيشنهاد عنوان نكنيد چون در اين صورت با امتناع كودك از انجام آن پيشنهاد روبهرو ميشويد و ممكن است عصباني شويد. اين عبارت: خيلي خوب ميشه اگه تو امشب بري حمام. پيام نادرستي را به كودك ميرساند. شما ميخواهيد كودك قادر به درك مفهوم كلي حرفهاي شما باشد و فرق بين پيشنهاد و دستور را دريابد.
اگر نوشتن برايتان سخت است، حداقل مطمئن شويد، هنگام گفتن دستورالعمل توجه كامل كودك به شماست. اگر كودك در حال بازي با كامپيوتر باشد، صحبتهاي شما، صدايي در پيشزمينه ذهن اوست. شانس كمي وجود دارد كه او متوجه حرفهاي شما شود و شانس كمتري وجود دارد او به حرفهاي شما ترتيب اثر دهد. براي جلوگيري از فرياد زدن بر سر فرزندتان، ابتدا توجه كامل او را جلب كنيد بعد آنچه را ميخواهيد به او بگوييد و اگر ممكن است براي انجام كار مورد نظر از او پاسخ مثبت بگيريد. به دنبال نشانهاي مبني بر درك كامل فرزندتان از آنچه شما گفتهايد، بگرديد و مطمئن شويد در حال انجام آن كار است.
وضع قوانين بيشمار:
قوانين بيشمار همه را خسته ميكند. هيچ شانسي وجود ندارد كه فرزندتان همه قوانين را به خاطر داشته باشد. وضع قوانين بيشمار توسط والدين عملكرد همه افراد خانواده را مختل ميكند.
خطمشيهاي بي شمار باعث بوجود آمدن تربيت اختياري ميشود كه خشم زياد كودك را در بر خواهد داشت.
پس، هنگامي كه كودك قادر به بر آوردن خواستههاي والدين خود نباشد، والدين شروع به شمردن اشتباهاتشان خواهند كرد. وقتي او به طور مداوم قادر به جلب رضايت شما نباشد احساس سرخوردگي خواهد كرد.