به بهانه عيد نوروز و يكصدومين سال تولد حضرت امام خميني(ره)مطالبي پيرامون موضوع فوق، تقديم خوانندگان گرامي مي شود:

واژه «عيد» در اصل از فعل عاد(عود)يعود است و براي آن معاني مختلفي گفته اند: از جمله «خوي گرفته » ، «روزفراهم آمدن قوم » و «هر روز كه در آن، انجمن يا تذكار فضيلتمند ياحادثه بزرگي باشد.»

گويند از آن رو به اين نام خوانده شده است كه هر سال شادي نويني باز آرد.

و برخي برآن هستند كه اصل واژه «عيد» از «عادت » است.

زيرا آنان(قوم)و فاميل و خانواده ها برگرد آمدن دورهم در آن روزعادت كرده اند.

در لغتنامه تاج العروس درباره عيد آورده است: عيد در نزدعرب، زماني است كه در آن شادي ها و يا اندوه ها، باز مي گردد وتكرار مي شود.

و در فرهنگ معين در اين باره آمده است: عيد، روز مباركي است كه در آن مردم جشن مي گيرند و شادي مي كنند و در اين روز به همديگر عيدي مي دهند از قبيل هديه، پول، خلعت.

واژه عيد در قرآن

واژه عيد در قرآن فقط يك بار آمده است.

(اللهم انزل علينا مائده من السماء تكون لنا عيدا لاولنا وآخرنا و آيه منك)

خدايا! نازل كن براي ما مائده اي از آسمان كه براي اولين وآخرين از ما عيد باشد و نشانه اي از تو.

در تفسير اين آيه آمده است: عيد در لغت از ماده عود به معني بازگشت است. به روزهايي كه مشكلات از قوم و جمعيتي برطرف مي شودو بازگشت به پيروزي ها و راحتي هاي نخستين مي كنند، عيد گفته مي شود. و در اعياد اسلامي به مناسبت اين كه در پرتو اطاعت يك ماه مبارك رمضان و يا انجام فريضه بزرگ حج، صفا و پاكي فطري نخستين به روح و جان باز مي گردد و آلودگي ها كه برخلاف فطرت است از ميان مي رود «عيد» گفته شده است و از آنجا كه روز نزول مائده، روز بازگشت به پيروزي و پاكي و ايمان به خدا بوده است;حضرت مسيح(ع)آن را «عيد» ناميده است.

عيد از منظر حضرت علي(ع)

عيد از نظر علي(ع)اين است كه: هر روزي كه در آن روز، معصيت خدا نشود و گناهي انجام نگيرد، آن روز را عيد خوانده است.

«كل يوم لا يعصي الله تعالي فيه فهو يوم عيد»

واين فرمايش اميرمومنان(ع)اشاره به اين موضوع دارد كه روزترك گناه، روز پيروزي و پاكي و بازگشت به فطرت نخستين است.

از سويد بن عفله نقل شده است كه گفت: در روز عيد براميرالمومنين(ع)وارد شدم و ديدم كه نزد حضرت نان گندم و خطيفه(نان شيرمال)و ملبنه(حلوا شكري)است. پس به آن حضرت عرض كردم:

روز عيد و خطيفه؟!

حضرت فرمود: «انما هذا لمن عيد من غفرله » ; اين عيد كسي است كه آمرزيده شده است.

در خبر است: چيزي به رسم هديه نوروزي خدمت اميرالمومنين(ع)تقديم شد، حضرت پرسيد: اين چيست؟ عرض كردند: يااميرالمومنين! امروز نوروز است. فرمود: هر روز را براي مانوروز سازيد.

عيد نوروز از منظر امام صادق(ع)

امام صادق(ع)به يكي از اصحابش به نام معلي بن خنيس در باره عيد نوروز فرمود:

«ان يوم النيروز هواليوم الذي اخذ فيه النبي(ص)لاميرالمومنين(ع)العهد بغديرخم...

و هواليوم الذي ظفرفيه باهل النهروان...

و هواليوم الذي يظفرفيه قائمنا اهل البيت »

نوروز، روزي است كه پيامبراكرم(ص)در غديرخم براي ولايت اميرالمومنين(ع)از مردم پيمان گرفت; روزي است كه آن حضرت برخوراج نهروان پيروز شد و روزي است كه قائم ما اهل بيت(عليهم السلام)ظهور خواهد كرد.

امام كاظم(ع)وجلوس عيد نوروز

از آنجايي كه عيد نوروز ريشه در سنتهاي ما ايراني ها دارد واين موضوع به زمانهاي بسيار دور برمي گردد، پس از اسلام، بنا به نوشته مورخين، با اندك تغييراتي كه در آن به عمل آمده است،تاكنون در بين ايرانيان جاودانه است، بنابراين در صدر اسلام ايراني هايي كه در مركز خلافت به سر مي بردند، طبق سنت ملي شان به اين عيد پاي بند بودند و هداياي نوروزي را براي سلاطين خودمي بردند. پس ازامويان، عباسيان مورد توجه بعضي از مردم بودند وايراني ها با مراجعه به دربار آنها، هدايايي را به آنها تقديم مي كردند.

در بحارالانوار روايت ذيل آمده است:

«ان المنصور تقدم الي موسي بن جعفر(ع)بالجلوس للتهنيه في يوم النيروز و قبض ما يحمل اليه...»

منصور دومين خليفه عباسي به امام كاظم(ع)پيشنهاد كرد عيدنوروز جلوس نمايد تا مردم نوروز را به او تبريك گويند و هداياي آنها را دريافت نمايد... و امام(ع)با اكراه پذيرفت.

بنابراين عيد نوروز مانند بسياري از سنتهاي ملي كه با شئون اسلامي مخالفتي نداشته است، پس از اسلام درميان ايرانيان باقي مانده است.

نوروز از نظر دانشوران اسلامي

سيدبن طاووس(يكي از دانشمندان بزرگ شيعه است.)كه در باره نوروز مي نويسد:

هنگامي كه آغاز آفرينش جهان هستي در مثل چنين روزي است،شايسته است اين روز به عنوان روز عيد و شادي تلقي گردد.

ابن فهد حلي در اين زمينه مي نويسد:

«يوم النيروز، يوم جليل القدر» ، نوروز، روزي گرانمايه وبا منزلت است.

حضرت امام(ره)به مناسبت عيد نوروز هرسال پيامي داشت و درديوان شعرش، ابياتي ويژه درباره عيد نوروز سروده است كه در پي خواهد آمد.

و مقام معظم رهبري در پيام نوروزي سال 1369 شمسي فرمودند:

«تحويل سال جديد شمسي كه مصادف با نوعي تحول در عالم طبيعت مي باشد، فرصتي است براي اين كه انسان به تحول دروني و به اصلاح امور روحي، معنوي و مادي خود بپردازد، ايجاد تحول كار خداست...

اما ما موظفيم كه براي اين تحول در درون خود، در زندگي خود ودر جهان اقدام كرده وهمت و تلاش به عمل آوريم.»

سنت هاي نوروزي

يكي از سنت هاي حسنه و با ارزش عيد نوروز كه تا روز سيزده رايج است، ديد و بازديدها است كه ميان فاميل، دوستان انجام مي گيرد و در كتب روايي ما به عنوان «صله رحم »نام برده شده است.

البته لازم است، در اين باره به اولويت هايي توجه داشت:

1- ديدار از خانواده شهدا و جانبازان.

2- ديدار از بستگان نزديك.

3- ديدار از دوستان.

4- عيدي دادن مخصوصا به نونهالان.

5- آشتي دادن برادران وخواهران ديني و رفع كدورت از بين آنها.

عيد نوروز و بهار در شعر حضرت امام خميني(ره)

و در رباعي ذيل «عيد» را چنين توصيف كرده است:

اين عيد سعيد عيد اسعد باشد ملت به پناه لطف احمد باشد برپرچم جمهوري اسلامي ما تمثال مبارك محمد(ص)باشد.

و در قصيده طولاني «بهاريه » كه چند بيت آن آورده مي شودسروده است:

آمد بهار و بوستان شد اشك فردوس برين گلها شكفته در چمن، چون روي يار نازنين گسترده بادجان فزا، فرش زمرد بي شمر افشانده ابرپرعطا بيرون حد، در ثمين از ارغوان و ياسمن طرف چمن شد پرنيان وز اقحوان و نسترن سطح دمن ديباي چين از لاد ن و ميمون رسد، هر لحظه بوي جان فزا وز سوري و نعمان وزد، هردم شميم عنبرين از سنبل ونرگس جهان، باشد به مانند جنان وزسو سن ونسرين زمين،چون روضه خلدبرين از فر لاله بوستان گشته به ازباغ ارم وز فيض ژاله گلستان، رشك نگارستان چين از قمري و كبك و هزار آيد نواي ارغنون و ز سيره و كوكو وسار، آواز چنگ راستين تا باد نوروزي وزد، هرساله اندر بوستان تا ز ابر آذاري دمد ريحان و گل اندر زمين بر دشمنان دولتت هر فصل باشد چون خزان برد وستانت هر مهي بادا چو ماه فرودين

حضرت امام(ره)ضمن مبارك شمردن عيد نوروز بر فقير و غني وپوشيدن جامه نو در اين ايام، و رفتن به كوه وصحرا و باغ وبستان را ستوده

باد نوروز وزيده است به كوه و صحرا جامه عيد بپوشند، چه شاه و چه گدا بلبل باغ جنان را نبود راه به دوست نازم آن مطرب مجلس كه بود قبله نما صوفي و عارف از اين باديه دور افتادند جام مي گير ز مطرب، كه روي سوي صفا همه در عيد به صحرا و گلستان بروند من سرمست زميخانه كنم رو به خدا عيد نوروز مبارك به غني و درويش يار دلدار! زبتخانه دري رابگشا گرمرا ره به در پير خرابات دهي به سروجان به سويش راه نوردم نه به پا سالها در صف ارباب عمائم بودم تا به دلدار رسيدم، نكنم باز خطا

و در وصف بهار قصيده ذيل را سروده است:

بهار شد در ميخانه باز بايد كرد به سوي قبله عاشق نماز بايد كرد نسيم قدس به عشاق باغ مژده دهد كه دل ز هردو جهان بي نياز بايد كرد كنون كه دست به دامان سرو مي نرسد به بيد عاشق مجنون، نياز بايد كرد غمي كه در دلم از عشق گلعذاران است دوا به جام مي چاره ساز بايد كرد كنون كه دست به دامان بوستان نرسد نظر به سرو قدي سرفراز بايد كرد

باز حضرت امام(ره)درباره اين عيد سعيد گفته است:

اين عيد سعيد عيد حزب الله است دشمن زشكست خويشتن آگاه است چون پرچم جمهوري اسلامي ما جاويد به اسم اعظم الله است.