روش‌ها و آيين‌هاي خاصي كه اديان مختلف براي ارتقاي روحي و رواني پيروان خود واجب دانسته‌اند تا حدي متفاوت است، اما دراين بين آيين روزه در بيشتر اديان و در سرزمين‌هاي مختلف طي قرون متمادي مشترك بوده  است كه به شكل‌هاي متفاوت صورت مي‌گيرد‌.

به جز اسلام در اديان الهي مانند يهود و مسيحت و حتي در اديان  غير الهي مانند بوديسم و هندويسم نيز روزه و رياضت‌هاي جسمي و روحي براي ارتقاي روح و جسم از ضروريات محسوب مي‌شود‌.

روزه داري در مسيحيت

تاريخ روزه داري در دين مسيحيت به قبل از قرن هشتم مي رسد، روزه در تقويم كليسا هم ثبت شده و جزو آداب فقهي به شمار مي رود. در انجيل آمده است كه حضرت مسيح پيروان خود را امر به روزه داري كرده است: آنگاه عيسي به قوت روح به پايان برده شد تا ابليس او را امتحان كند، پس چهل شبانه روز روزه داشته و نهايتاً گرسنه شد.

در اناجيل به وجوب روزه تصريح شده و روزه دار را ستوده و او را از ريا برحذر داشته است.

سنت يهودي تا زمان حضرت عيسي(ع) در صورت هاي مختلف يعني پرهيز از خوراك، پرهيز از سخن و... رايج بوده و پس از او هم ميان حواريان و كساني كه مبلغ پيامش در مناطق مختلف جهان شدند، رواج داشته است. بطوري كه روزه داري از خصوصيات حواريون و رسولان پيام عيسي بوده است.

حضرت عيسي پيش از آغاز رسالتش، همچون يك يهودي، ايام روزه داري در دين يهود مثل روزه يوم كيپور را مراعات مي كرد و به نظر برخي ، او تنها اصول را بيان كرده و وضع قوانين را به عهده كليسا نهاده است.

چند نكته اي كه در اين دين حائز اهميت است، اين است كه در مسيحيت دو واژه روزه و پرهيز وجود دارد كه بين اين دو تفاوتي وجود دارد به اين نحو كه در ايامي كه بايد پرهيز را رعايت كرد، تنها از مصرف گوشت پرهيز مي كنند ولي در ايام رعايت روزه همراه با پرهيز از گوشت غذاي مصرفي و دفعات وعده غذا هم محدود مي شود.

همچنين  يكي از روزهاي مهم در مسيحيت روز عيد پاك است كه به مناسبت قيام عيسي از دنياي مردگان گرامي داشته مي شود. هفته پيش از اين روز "هفته مقدس" گفته مي شود كه در تعيين بسياري از روزه ها هم نقش مهمي دارد.

كليساي كاتوليك روم

در مذهب كاتوليك روزه داري كاهش وعده هاي غذايي به يك وعده است كه نبايد گوشت داشته باشد و دو وعده سبك كه هر دو وعده روي هم نبايد يك وعده بزرگ شوند. خوردن غذاهاي جامد ميان وعده ها جايز نيست و روزه به افراد 18 تا 59 ساله در روزهاي خاصي واجب شده است.

پرهيز كامل براي افرادي كه بيش از 14 سال سن دارند ضروري است، براي انجام آن بايد يك روز كامل از خوردن گوشت و مشتقات آن پرهيز كرد. پرهيز جزئي دربرگيرنده تناول گوشت در يك وعده در طول روز است.

پاپ پيوس دوازدهم در سال 1956 برخي قوانين روزه داري را تسهيل كرد و پاپ پل ششم برخي قوانين دشوار روزه كاتوليك روم را تغيير داد و توصيه كرد كه روزه داري بايد مناسب وضعيت اقتصادي محلي باشد.

تمام كاتوليكها به صورت اختياري روزه مي گيرند. در آمريكا دو روز روزه اجباري براي كاتوليكها وجود دارد و آن چهارشنبه خاكستر و جمعةالصليب ( روز تصليب مسيح) است.

جمعه هاي ايام روزه و پرهيز نيز روزهايي است كه كاتوليكها طي آن از خوردن گوشت اجتناب مي كنند. درميان سنتهاي كليساي كاتوليك مي توان به پرهيز از خوردن پيش از حضور در مراسم عشاي رباني نيز اشاره كرد اما امروزه اين قوانين تسهيل شده و كاتوليكها بايد يك ساعت پيش از مراسم عشاي رباني از خوردن اجتناب كنند اين درحالي است كه هنوز هم برخي كاتوليكها از قوانين قديمي تر پيروي مي كنند.

كليساي انگليكن

در كليساي انگليكن روزهاي خاصي به عنوان روزه و پرهيز ذكر شده است، ما از زمان جدايي اين كليسا از كليساي كاتوليك مقرارتي براي نوع پرهيز در اين روزها و همچنين هيچ تمايزي ميان روزه و پرهيز وجود نداشته است. روزهاي روزه و پرهيز در اين كليسا تا قرن نوزدهم زماني كه انگليكن ها تحت تأثير جنبش ارتدكس بودند كاهش يافت اما پس از آن بار ديگر اين روزها را جدي تلقي كردند.

انگليكنها پيش از روزهاي تولد مسيح، تطهير مريم مقدس، عيد بشارت باكره مقدس، عيد پاك، پنطيكاست، سنت ماتس، سنت جان، سنت پيتر، سنت جيمز، سنت بارتالامه، سنت متيو، سنت سيمون و سنت جود، سنت اندرو، سنت توماس به نيايش و پرهيز دعوت شده اند.

آيين ارتدوكس شرق

پيروان كليساي ارتدوكس شرق دوره‌هاي مختلفي براي روزه دارند، از جمله ماه توبه و تعمق(lent)، روزه رسولان، روزه معراج مريم مقدس به آسمان، روزه ويژه ميلاد مسيح.

تمام روزهاي چهارشنبه و جمعه، روزهاي روزه محسوب مي ‌شوند، مگر در هفته ‌هايي كه در آنها روزه نگرفتن بلامانع است. نحوه روزه داري در اين مذهب چنين است كه معمولا از خوردن گوشت، لبنيات و تخم‌مرغ پرهيز مي‌ شود. خوردن ماهي در برخي ايام روزه مجاز و در برخي ديگر غيرمجاز است. پيروان اين كليسا معتقدند روزه باعث مي‌شود انسان بهتر بتواند در برابر حرص و طمع و شكم‌پرستي مقاومت كند و مشمول فيض خدا واقع شود.

كليساهاي پروتستان‌

در اين آيين زمان روزه به خود افراد، كليساها، سازمان‌ها يا جوامع مسيحي بستگي دارد. از اين رو برخي به‌ طور كامل از لب زدن به آب و غذا خودداري مي‌كنند، اما برخي ديگر تنها به نوشيدن مايعات اكتفا مي‌كنند، غذاهاي خاصي مي‌خورند، از خوردن يك يا چند وعده غذا صرف نظر مي‌كنند، و از تن دادن به وسوسه‌هاي خوردني و غيرخوردني اجتناب مي‌ كنند.

چنين روزه‌ هايي بويژه در سالهاي اخير محبوبيت فراواني يافته است. افراد به دلايل مختلف نظير تقويت و بناي روحاني، همبستگي با فقيران و نيازمندان، اعتراض به فرهنگ مصرفي جامعه امروزي، يا آوردن درخواست‌هايي ويژه به حضور خدا، روزه مي‌ گيرند.

روزه يهود

روزه گرفتن از عبادات يهوديان بوده‌است كه چندين بار در عهد عتيق به آن اشاره شده‌است. موسي پيش از دريافت الواح عهد از يهوه، چهل شبانه‌روز در كوه سينا روزه گرفت و از خوردن و آشاميدن پرهيز كرد. داوود در هنگام بيماري پسرش از بت‌شابع زن اوريا، روزه گرفت. يهوشافط پس از پيروزي يهوديه بر موآبي‌ها و عمونيان چهل روز روزه گرفت. يوئيل و يونس نيز براي دور كردن خشم خدا به مردم دستور به روزه گرفتن دادند.

مردخاي و استر نيز از ديگر از شخصيت‌هاي عهد عتيق هستند كه پس از فرمان هامان وزير اخشورش براي قتل عام يهوديان چندين شبانه‌روز روزه گرفتند. از اين رو روزه، يك ادب ديني كاملاً متداول براي نيل به هدف مورد نظر در ميان يهوديان بوده است.

در دين يهود دختران از سن 12 سالگي و پسران در 13 سالگي موظف به گرفتن روزه مي‌شوند و بيماران و زنان باردار و شيرده از روزه گرفتن معاف هستند.

روزه‌هاي مهم يهوديان عبارت است از  يوم كيپور بزرگترين روزه يهوديان است كه با نامهايي چون يوم ادير يعني جليل و باعزت، يوم مقادوش يعني روز مقدس و يوم عاسورا خوانده مي‌شود،  روزه 10 طوت آغاز محاصره اورشليم توسط بخت النصر،  روزه 17 تموز خرابي ديوار اورشليم و توقف قرباني و فتح اورشليم توسط تيطس سردار رومي،  روزه 3 تبشري سقوط يهود و كشته شدن جدليا حاكم يهودا.