پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی/طرح های پژوهشی/کرسی ترویجی نظریه وحی در فلسفه سیاسی صدرالمتألهین

به همت پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی انجام شد: کرسی ترویجی نظریه وحی در فلسفه سیاسی صدرالمتألهین کرسی ترویجی نظریه وحی در فلسفه سیاسی صدرالمتألهین با ارائه دکتر احمدرضا یزدانی مقدم، دانشیار گروه فلسفه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و نقد دکتر غلامرضا بهروزی لک، استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) و دبیر علمی دکتر شریف لک زایی، دانشیار گروه فلسفه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی مورخ هیجدهم دی ماه 98 در پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی برگزار شد. در آغاز نشست، دبیر علمی ضمن خوش آمدگویی و تشکر از اساتید، به ارائه بحث مختصری درباره موضوع مورد بحث پرداخت و یادآور شد که یکی از طرح¬های کلان گروه فلسفه سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی، طرح پژوهشی وحی در فلسفه سیاسی است که توسط آقای دکتر احمدرضا یزدانی مقدم در حال تحقیق و پژوهش است و تا کنون کتاب جایگاه وحی در فلسفه سیاسی از منظر فارابی، ابن سینا، شیخ اشراق، خواجه نصیر الدین طوسی و صدرالمتألهین و مقالاتی منتشر شده و کرسی-ها و نشست¬هایی هم در این موضوع برگزار شده است. از جمله بحث این جلسه در ادامه نشست¬هایی است که در زمینه جایگاه وحی در فلسفه سیاسی متفکران مسلمان تاکنون برگزار شده و امروز به مبحث نظریه وحی در فلسفه سیاسی صدرالمتألهین پرداخته می¬شود. مباحث این نشست هم به منظور تکمیل مباحثی است که در نظریه آیینگی وحی الهی توسط دکتر یزدانی مقدم ارائه می شود.
در ادامه دکتر احمد رضا یزدانی مقدم به ارائه بحث پرداخت. وی بیان داشت: بحث حاضر از جمله دستاوردهای انقلاب اسلامی است و از این رو اهمیت دارد. این بحث البته یک بحث پردامنه ای است.
در مقاله ای که در همین زمینه نگارش شده است این بحث برجسته شده است. مسأله ای که در این زمینه مطرح است این است که چرا فلسفه سیاسی صدرالمتألهین گفته می شود؟
در پاسخ باید گفت اندیشمندان مسلمان یک بخش از فلسفه خود را به مباحث فلسفه سیاسی اختصاص داده اند.
این کار از شفای بوعلی سینا شروع شده است که در آن ایشان بخشی از فلسفه را به فلسفه سیاسی اختصاص داده است. پس از ایشان نیز دیگر فیلسوفان مسلمان این گونه عمل کرده اند.
اگرچه برخی مانند خواجه نصیرالدین طوسی هم آثاری در فلسفه سیاسی دارند.
وی افزود: مباحث وحی در آثار فلاسفه مسلمان یک سیر تکاملی دارد و هر کدام از فیلسوفان مسلمان چندین تحلیل و دیدگاه درباره وحی ارائه کرده اند.
تحلیلی که ملاصدرا از وحی ارائه می دهد
در ادامۀ کارهای ابن سینا است و البته ملاصدرا بحث را جلوتر برده و نتایج جدیدی هم برداشت می¬کند. با توجه به گفتار ابن سینا و ملاصدرا شاید بتوان عنوان آیینگی وحی را به کار برد و می توان گفت این اندیشمندان نظریه آیینگی وحی را به طور خاصی مطرح کرده اند.
احمد رضا یزدانی مقدم در ادامه به تبیین مفهوم وحی پرداخت. درباره معنای لغوی وحی گفته شده وحی القاء و اشاره سریع و القاء خفی علم است. ملاصدرا در تعریف وحی می گوید: «مکالمة و استماع»؛ گفت و شنودی میان پیامبر و خداوند است. آئینه نفس انسان حقایق را از آئینه جواهر عقلی دریافت می کند.
در بیان دیگری انسان کامل علوم و معارف را از خداوند دریافت می کند.
وی سپس در پاسخ این پرسش که وحی در فلسفه سیاسی چه نقشی دارد و چه ارتباطی با آن دارد؟ گفت: برای این بحث باید دید که فلسفه سیاسی چیست؟ در این باره تعریف اشتروس کم و بیش یک تعریف معیار است. او میگوید: فلسفه سیاسی دانشی است که موضوعات سیاسی را با روش فلسفی مورد پژوهش قرار می¬دهد. تعریف اشتروس مشابه تعریف فارابی است. درباره این که موضوعات و مباحث فلسفه سیاسی چیست هم به دو موضوع مسأله حکومت و مسأله قانون باید اشاره کرد. درباره مسأله حکومت، با توجه به تفسیر فیلسوفان، کسی می تواند حکومت را برعهده گیرد که از حقایق مطلع باشد.
درباره مسأله قانون، فیلسوف سیاسی قانون را امری عقلی دانسته و احکام وحیانی را عقلی می داند. از این رو برای احکام وحیانی تحلیل عقلی ارائه می¬کند. باید توجه داشت که برخلاف نظر تحلیل¬گرانی که فکر می¬کنند ابن سینا با ارائه فلسفه سیاسی در اواخر الهیات شفا؛ فلسفه سیاسی را ذیل نبوت مطرح کرده است؛ ملاحظه مباحث ابن سینا نشان می¬دهد که وی نبوت را از منظر فلسفه سیاسی تحلیل و بررسی می-کند. شاهد بر مطلب هم این که ابن سینا ده¬ها بار آنچه بر پیامبر و تشریع احکام لازم و واجب است را برمی¬شمارد. روشن است که ابن سینا درباره واجب عقلی بر پیامبر سخن می گوید و نه واجب شرعی.
بنابراین فیلسوف سیاسی خودش را در موقعیتی می¬داند که درباره آنچه بر پیامبر و احکام دین عقلاً لازم و واجب است سخن می گوید. بدین ترتیب معلوم می شود که از منظر فلسفه سیاسی اسلامی، فلسفه سیاسی ذیل نبوت و شرع نبوده بلکه نبوت و شرع از منظر فلسفه سیاسی تحلیل و بررسی می¬شود. از این رو است که می توان بنابر فلسفه سیاسی اسلامی از این سخن گفت که عدل در سلسله علل احکام است و نه در سلسله معالیل احکام.
سخنران محترم در پایان سخنان خود به رقیب نظریه و بحث خود نیز اشاره کرد و گفت: این بحث در مقابل خوانشی قرار دارد که می¬گوید فلسفه سیاسی اسلامی عقل را در پای شرع قربانی کرده است. همچنین این بحث در مقابل نظریه رؤیا انگاری وحی هم قرار دارد. بنا بر آنچه ملاصدرا می¬گوید حتی الفاظ قرآن هم وحی است. این نظریه در برابر نظریه ایمان گرایان که عقل و دین یا تعقل و تعبد را در مقابل یکدیگر می¬انگارند نیز قرار دارد.
در ادامه جلسه، ناقد محترم به طرح بحث خود پرداخت. ایشان در سخنان خود به جایگاه و چیستی جغرافیای بحث اشاره و یادآور شد که می¬توان از دو مسیر به بحث پرداخت. یکی با مبنای پیشینی و پیش از تبیین چیستی وحی و دیگری با مبنای پسینی و پس از تبیین چیستی وحی. اگر با مبنای پیشینی بحث کنیم اولین انسان نبی است و این گونه نیست که ابتدا جامعه خلق شده باشد و سپس در پی نبی باشیم. این بحث در مقابل آن چیزی است که در فلسفه یونان مطرح می¬شود و باید آن را مورد بازنگری قرار دهیم. اگر با مبنای پسینی به بحث بپردازیم باید در پی بازتاب¬های بحث در جهان امروز باشیم و بتوانیم از این بحث کنیم که این بحث برای امروز ما به چه کاری می آید.
در ارتباط با بحث حاضر این بحث پیش کشیده می¬شود که ماهیت زندگی اجتماعی چیست که باید به آن پرداخته شود. ملاصدرا در الشواهد الربوبیه از طبع انسان سخن می¬گوید و در مبدأ و معاد از فطرت انسان سخن می¬گوید. تقریر اول بر این نظر است که جامعه نیازمند حکیم است که از یونان باستان گرفته شده است و تقریر دوم بر این نظر است که انسان نیازمند هدایت است که از مباحث الهیاتی گرفته شده است. از این رو می¬توان پرسش را این گونه مطرح کرد که اساساً خلقت چگونه است؟
نکته سومی که در کلام ناقد محترم مورد اشاره قرار گرفت و آن بحثی در حوزۀ مقایسۀ نظرات متفکران اسلامی و غربی در موضوع وحی بود که تأکید شد این مقایسه به منظور یافتن مسیر خطاهایی که در اندیشه غربی صورت گرفته است ضرورت دارد.
پس از پایان سخنان ناقد محترم، برخی اساتید حاضر در نشست هم به طرح پرسش¬های خود در زمینه تفکیک و تمایزهای ابن سینا و ملاصدرا در مبحث وحی، کلامی بودن بحث، تفکیک حوزه¬های دانشی از یکدیگر و ... پرداختند. سپس سخنران محترم به پاسخ نقدها و مباحث مطرح شده از سوی حضار اشاره کرد.
جلسه با قرائت فاتحه به روح سردار شهید حاج قاسم سلیمانی و مهندس ابومهدی و دیگر شهدای واقعه تروریستی امریکایی در فرودگاه بغداد و نیز جان باختگان مراسم تشییع ایشان در کرمان و نیز سقوط هواپیمای اوکراینی و جان باختن جمعی از ایرانیان خاتمه یافت.

اخبار پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی


امتیاز دهی

مطالب مرتبط

پربازدید ترین مطالب

مطالب مرتبط

این اثر یکی از جامعترین نگاه‌ها به انسان‌شناسی قرآنی است

انتخابات؛ مجرای حاکمیت حقوق مردم

بازدید دبیر شورای قرارگاه کنش‌گری حوزه‌های علمیه و روحانیت از پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی

سیر تطور نظریه حکمرانی

امنیت انسان در وهله اول مرتبط است با باورهای انسان

دویستمین نشست علمی حکمرانی در قرآن برگزار شد

کسب دریافت سند ملی توسط پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

شأن «آزادی» در منظومه فکری- سیاسی حضرت امام خمینی(ره)

وجود امامت منوط به وجود امت نیست/ تشکیل حکومت؛ وظیفه امام و امت

علیرضا صدرا؛ به دنبال حکمت سیاسی اسلامی

پربازدید ترین مطالب

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم می باشد.

[Part_Lang]

[Control]	تعداد بازديد اين صفحه: 160