مرکز مطالعات اجتماعی و تمدنی
مطالعه تطبیقی سازمان روحانیت کاتولیک و تشیع
کتاب حاضر تلاش کرده با مطالعه تطبیقی ساختارهای گوناگون هریک از این دو سازمان روحانیت کاتولیک و شیعه به جمع‌بندی برسد و پیشنهادهایی را برای گسترش و بهبود فعالیت‌های سازمان روحانیت شیعه ارائه دهد و با توجه به کارکردهای مشترکی که هر دو سازمان دارند، زمینه تعامل گسترده و سازنده میان این دو را فراهم آورد.
الشیخ، علی؛ مطالعه تطبیقی سازمان روحانیت کاتولیک و تشیع؛ تهیه‌کننده: مرکز مطالعات اجتماعی و تمدنی؛ چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، بهار 1395، 400ص رقعی.
***
روحانیت کاتولیک و روحانیت شیعه از سازمان فعال و منسجمی برخوردار بوده و نقش‌ها و اهداف ویژه‌ای داشته‌اند، اما سازمان روحانیت کاتولیک پیشینه تاریخی و تجربیات بیشتری دارد که لازم است روحانیت شیعه برای شناخت و بررسی آسیب‌ها و دشواری‌هایی که در طول تاریخ پرفراز و نشیب خود داشته، از تجربیات روحانیت کاتولیک بهره گیرد و روش‌های درست و مناسب سازمانی و تبلیغی روحانیت مسیحی واتیکان را بومی‌سازی کند. درباره تعریف و تحلیل و نقد و بررسی این دو نهاد دینی تاکنون مطالعاتی انجام شده، اما کمتر به مقایسه این دو پرداخته شده است.
کتاب حاضر از همین خاستگاه برآمده و تلاش کرده با مطالعه تطبیقی ساختارهای گوناگون هریک از این دو سازمان روحانیت کاتولیک و شیعه به جمع‌بندی برسد و پیشنهادهایی را برای گسترش و بهبود فعالیت‌های سازمان روحانیت شیعه ارائه دهد و با توجه به کارکردهای مشترکی که هر دو سازمان دارند، زمینه تعامل گسترده و سازنده میان این دو را فراهم آورد.
بر این اساس می‌توان برای این پژوهش چهار هدف را برشمرد:
1. مقایسه و تحلیل ساختار دینی و اجتماعی این سازمان،
2. شناسایی شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو،
3. شناسایی زمینه‌های تعامل درعرصه‌های اجتماعی، اخلاقی و...،
4. هموارترشدن مسیر حل اختلاف میان مسیحیان کاتولیک و شیعیان.
برای رسیدن به این اهداف لازم است به این پرسش پاسخ داده شود که ساختار اجتماعی این دو سازمان، در ابعاد آموزشی و تبلیغی و مدیریت سازمانی چه شباهت‌ها وتفاوت‌هایی دارد و این دو سازمان چه تأثیرات متقابلی بر ساختار اجتماعی محیط خود دارند؟ همچنین به پرسش‌های فرعی دیگری پاسخ داده شود؛ مانند اینکه ارتباط سازمان دینی تشیع و مسیحیت با نظام سیاسی چگونه است؟ کارکردهای اختصاصی این دو چگونه است؟
داده‌ها و اطلاعت کتاب با شیوه کتابخانه‌ای به‌دست آمده و نویسنده در پژوهش خود از روش تحلیلی، توصیفی و تطبیقی بهره جسته است.
به‌طور خلاصه در چهار فصل کتاب می‌توان این محورها را مشاهده کرد:
1. چرخش‌های ساختاری و تحولات فکری در روحانیت کاتولیک نشان‌دهنده تعاملات و اثرپذیری این سازمان مسیح از واقعیت‌های اجتماع، فرهنگ، سیاست و اقتصاد است و حاضر به پرداخت هزینه تحولات بنیادین درونی خود نیز بوده است.
2. واقعیت‌های جامعه، سازمان روحانیت کاتولیک را به سوی تعاملات سازنده و گفتگو با دیگران سوق داده است.
3. روحانیت کاتولیک و کلیساهای آن، تا حدودی دارای ساختاری یکدست، شفاف، هماهنگ و دقیق است، حتی در درآمدها و برآمدهای آن، و کارکرد تبشیری کلیسا چنان است که خدمات اجتماعی همچون تأسیس بیمارستان، مدرسه، دانشگاه و مانند آن را نیز دربرمی‌گیرد.
4. سازمان روحانیت کاتولیک به مثابه نهاد دینی مسیحی، در عرصه بین‌المللی نیز به‌شدت فعال است؛ از جمله عضور ناظر یا عضو رسمی بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی است و در بیش از 160 کشور جهان سفیر دارد.
5. روحانیت شیعه هیچ‌گاه همانند مسیحیت کاتولیک از سازمان برخوردار نبوده و مانند نهادی اجتماعی مطرح نشده است. البته عالمان دینی شیعه در میان مردم حضور داشته‌اند و به رسالت دینی خود عملی کرده‌اند. برخوردارنبودن از سازمان، روحانیت شیعه را دچار آسیب‌هایی کرده است.
6. حوزه‌های شیعه درهای گفتگو را با مذاهب و ادیان دیگر بسته نگه داشته است. البته امروزه در این زمینه عملکرد بهتری دیده می‌شود، ولی به تکامل بیشتری نیاز است.
7. به دلیل نبود سازمان در معنای دقیق آن، سازمان روحانیت شیعه در مجامع بین‌المللی حضور کمرنگی داشته و در نتیجه جایگاه نماینده آن در عرصه بین‌الملل خالی بوده است.
با این‌همه نویسنده اذعان دارد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نهاد روحانیت شیعه تا اندازه‌ای به‌سوی سازمانی‌شدن حرکت کرده و نهادهایی را برای سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، نظارت و مدیریت برای خودش تأسیس کرده است. وی بر آن است چرایی و چگونگی و چرخش‌های ساختاری و فکری کلیسای کاتولیک می‌تواند تجربه‌ای فراروی متولیان حوزه تشیع بگذارد.
تاریخ بروز رسانی چهارشنبه بیستم فروردین ماه 1399
منبع:
اداره نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
معرفی آثار, الشیخ علی, آثار علمی مرکز مطالعات اجتماعی و تمدنی
|