ظهور، گسترش و تمايز انديشه هاي هريك از فرق اسلامي علاوه بر اسباب ويژه، معلول عوامل مشتركي است كه در يك فرايند تدريجي و متأثر از يك ديگر به ووقع پيوستهاند. شناخت اجمالي انديشه هاي هريك از فرق اسلامي را هرچند مي توان با آگاهي از بسترها و عوامل تاريخي و فكري ويژه آن فرقه به دست آورد؛ اما آگاهي دقيق و جامع آنگاه ميسر است كه زمينه ها و عوامل عام و مشتركي كه در پيدايش تمامي فرقه ها سهيم است، مورد بررسي قرار گيرند. رسالت اصلي اين نوشتار، پاسخ گويي به يك دسته از پرسش هايي است كه در نهايت چگونگي بسط و گسترش فرهنگ تشيع و چگونگي پراكندگي آن در ميان گروه هاي مختلف و نيز نوع نگرش و تعامل آن ها با يك ديگر را نشان مي دهد.