به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی، نشست بیان دستاوردهای پژوهشی و فناوری پژوهشکده تاریخ و سیره اهل‌بیت(ع) در نخستین روز از چهارمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی و فناوری دفتر تبلیغات اسلامی با سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین حمیدرضا مطهری "رییس این پژوهشکده" و مدیران گروه های پژوهشی این پژوهشکده برگزار شد.

در ابتدای این نشست حجت الاسلام والمسلمین علی اکبر ذاکری خمی "مدیر گروه سیره اهل بیت(ع) پژوهشکده تاریخ و سیره اهل‌بیت(ع)" ابراز داشت: سابقه پژوهشکده نشان می دهد که کار اصلی این پژوهشکده متمرکز بر تبیین سیره اهل بیت(ع) بوده است.

وی با بیان این که این گروه اهدافی را برای تبیین و ارائه سیره اهل بیت(ع) در ابعاد و زمینه های گوناکون در نظر گرفته است، گفت: از جمله اهداف ما تهیه یک مجموعه تاریخی و مستند از زندگانی ائمه(ع) و نقد مطالب خرافی و نادرست از زندگانی ائمه(ع) است زیرا وقتی ما اثری مناسب با سیره اهل بیت(ع) ارائه بدهیم خود به خود برای جامعه الگو و اسوه خواهد بود.

مدیر گروه سیره اهل بیت(ع) با بیان این که گروه ما آثار برجسته‌ای را منتشر کرده و جوایزی را از کتاب سال حوزه و جشنواره‌های کشوری دریافت کرده است، تصریح کرد: حدود 20 پروژه در گروه ما مطرح است که برخی به نتیجه رسیده و برای نشر ارسال شده و آثار متعددی هم در مراحل پایانی است.

در ادامه حجت الاسلام والمسلمین رزاقی "مدیر گروه تاریخ تشیع پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع)"در تبیین اهداف و اولویت‌های این گروه ابراز داشت: تاریخ تشیع فراز و نشیب فراوانی را داشته است و اولین هدف ما شناسایی شیعیان در تاریخ و معرفی ابعاد گوناگون و ویژگی های علمی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شیعیان است.

وی افزود: با وجود مشکلاتی که برای جوامع شیعی بوده تأثیر‌گذاری‌هایی که شیعه در ظاهر می توانست داشته باشد کمتر است ولی با وجود این، تحولاتی را در جوامع خود ایجاد کرده اند و هویت شیعی خود را توانسته اند حفظ کنند و انعکاس این موارد می تواند برای بقای تشیع کمک شایانی باشد.

مدیر گروه تاریخ تشیع اظهار داشت: بازکاوی نقاط قوت و ضعف شیعیان و نمایاندند عوامل پیشرفت و انحطاط پیروان اهل بیت(ع) از دیگر اهداف کاربردی این گروه است تا امروزه که جامعه شیعه به برکت انقلاب اسلامی فرصت حکومت را به دست آورده از تاریخ شیعه استفاده کند.

وی افزود: معرفی زوایای ناشناخته تاریخ تشیع و تطورات فکری و عملی آنان در تاریخ، نمایاندن نقاط مشترک بین گذشته و حال شیعیان و بهره گیری از این تجربیات، هویت شناسی شیعه و بررسی سیر تطور و تحول مؤلفه های آن از آغاز تا کنون از جمله اهداف این گروه است.

حجت الاسلام والمسلمین رزاقی ابراز کرد: گروه تاریخ تشیع در واقع در تلاش است که با انجام پژوهش های روشمند و علمی و بررسی، ارزیابی و نقد منابع تاریخی مربوط به شیعیان به گذشته تاریخ تشیع برسیم و انعکاسی از تشیع را بیان کنیم.

وی با بیان این که برای رسیدن به این اهداف، اولویت هایی را در نظر گرفته ایم، گفت: با توجه به مسأله محوری که در دفتر تبلیغات اسلامی مطرح است در واقع اولویت های پژوهشی را با توجه به نیاز جامعه تصویب کردند و اولویت های ما این است که بتوانیم ناظر به نیاز جامعه پژوهش های کاربردی‌تری را انجام دهیم.

مدیر گروه تاریخ تشیع با بیان این که قبل از مسأله محوری این گروه دو کلان پروژه «تشیع در عصر حضور» و « تشیع در مناطق مختلف» را دنبال می کرده است، گفت: ما الان هم این دو پروژه را دنبال می کنیم و همچنین وضعیت اجتماعی و تمدنی شیعیان در مناطق مختلف را در حال تدوین داریم و دنبال طرح های جدید در این زمینه هستیم.

وی اظهار داشت: همچنین مطالعات تاریخ اجتماعی و فرهنگی شیعه، نقش شیعه در تحولات علمی فرهنگی جهان اسلام و شیعه در آثار و نگاه دیگران از جمله اولویت های پژوهشی گروه تاریخ تشیع است.

حجت الاسلام والمسلمین رزاقی خاطرنشان کرد: ما از ابتدای فعالیت خود تا به امروز 12 اثر منتشر کرده ایم و برخی از این ها حائز رتبه و جوایزی در جشنواره ها شده اند و سه اثر هم در دست نشر داریم؛ همچنین 22 پروژه و طرح در حال انجام داریم که همه این طرح ها در راستای مسأله محوری و اولویت های ما است و نشست هایی را هم در راستای اولویت های خود برگزار کرده ایم.

در ادامه نعمت الله صفری "مدیر گروه دانشنامه اهل بیت(ع) پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع)" با اشاره به ضرورت دانشنامه ها گفت:  دانش نامه ها می تواند در فرهنگ سازی، نشان دادن دانش، ارتقای تحلیل ها، تعمیق دانش و نشان دادن خلأ ها و آسیب های دانش یاری گر ما باشند.

وی با بیان این که حوزه های علمیه  از ظرفیت دانشنامه نویسی می توانند استفاده کنند و دانش مورد نظر خود را سمت و سو بدهند و کارآمدی خود را در عرصه دانش های مختلف نشان دهند، گفت: با بررسی تاریخ دانشنامه نگاری در ایران متوجه می شویم که حوزه ها دیر به این عرصه وارد شده اند و پس از حدود چهل سال از انقلاب و چندصد سال از حضور حوزه ها در حوزه علوم اسلامی ما شاهد دانشنامه های قوی از سوی حوزه های علمیه نیستیم.

صفری با بیان این که برخی می گویند که نزدیک به 200 دانشنامه در حال حاضر در قم نوشته می شود که اکثر این ها از روی اصول دانشنامه نویسی نیست، افزود: دفتر تبلیغات اسلامی دو دانشنامه را به عنوان ثقلین در کنار هم می نویسد که یکی دائره المعارف قرآن کریم است که بسیار روشمند، قوی و علمی است و دیگری هم دانشنامه اهل بیت(ع) است که فعلا در مرحله انعقاد نطفه است.

وی اظهار داشت: کارهای دانشنامه از اواخر 1393 شروع شده و 50 جلسه شورای عالی دانشمانه 50 تا کنون تشکیل شده و حدود 1300 مدخل تصویب شده که این مداخل در سه بخش تاریخ و سیره، فقه و اخلاق و کلام و سیاسی اجتماعی تقسیم شده و از افراد متخصص در علوم مورد نظر استفاده می کنیم.

مدیر گروه دانشنامه اهل بیت(ع) گفت: پیش بینی می شود که این دانشنامه 13 الی 15 هزار صفحه شود و اگر هر جلد را 200صفحه بدانیم حدود 60 الی 70 جلد خروجی خواهیم داشت.

وی افزود: بخش اصلی این دانشنامه 14 معصوم(ع) هستند که به عنوان مجلدات اولیه عرضه خواهند شد و تا کنون از این 13 هزار صفحه هزار صفحه به ما تحویل داده شده که بخش عمده اش ائمه(ع) هستند.

صفری با بیان این که دانشنامه نویسی نیاز به غنی سازی دارد که بتواند به عنوان اثر ماندگار در جامعه علمی بماند، گفت: ما پیش‌بینی می کنیم که با وجود موانع بروکراسی که در مسیر دانشنامه وجود دارد حدود 15 سال کار آن به طول خواهد انجامید.

وی یکی از مهمترین سیاست های تدوین این دانشنامه را کار ستادی دانست و گفت: با وجود این که دانشنامه جهان اسلام بیش از 130 هیأت علمی دارد و یا دائره المعارف بزرگ بیش از 30 هزار متر مربع فضای ساختمانی و کتابخانه عظیمی دارد ولی ما چهار نیرو داریم و دانشنامه به صورت برون سپاری انجام می شود و ما معتقد هستیم که این برون سپاری استفاده حداکثری از نیروها است.

مدیر گروه دانشنامه اهل بیت(ع) تصریح کرد: پیش بینی ما این است که دانشنامه یک محصول و فراورده داشته باشد و چندین پسا محصول که از جمله پسا محصول ها می توان به ترجمه‌های مختلف این دانشنامه اشاره کرد و یا می توانیم در شکل‌های مختلف مثلا برای نوجوانان، جوانان و کودکان و به صورت جلدهای مستقل ائمه(ع) این دانشنامه را ارائه کنیم و می توایم بخش های کلامی و فقهی و یا مداخل کلان را به صورت مستقل چاپ کنیم.

وی یکی از اهداف دانش نامه ها را بسته بندی دانش متراکم شده در عرصه یک علم عنوان کرد و گفت: در عرصه تاریخ و سیره اهل‌بیت(ع) و فقه و کلام و مسائل دیگری که این دانشنامه متکفل آن است و علاوه بر بسته بندی باید به تولید دانش نیز بپردازیم.

صفری افزود: متأسفانه در بسیاری از حلقه ها، دانش چندانی در جامعه وجود ندارد و ما باید تولید دانش کنیم و شاید بیش از نصف این دانشنامه تولید نشده و باید تولید شود لذا باید کمک های ویژه ای بشود و دست ما باز باشد تا بتوانیم در عرصه تولید دانش هم فعالیت کنیم.

وی با بیان این که تحقیق وقت گیر است ولی چشمگیر نیست، گفت: در تولید دانش و عرضه آن به شکل دانشنامه ای که چکیده‌نویسی رکن اصلی آن است باید به این نکته توجه کنیم.

در ادامه حجت الاسلام والمسلمین مطهری با بیان گزارش جامعی از فعالیت های این پژوهشکده ابراز داشت: این پژوهشکده با سه گروه و با سه هدف کلی و با توجه به سه مسأله مهم فعالیت خود را آغاز کرد و یکی از مهمترین موانع، ناشناخته بودن و کم توجهی به جایگاه  اهل بیت(ع) و سیره زندگی آنان است.

وی گفت: مسأله دیگر ناشناخته ماندن جایگاه شیعیان و نقش آنان در دوره ها و مناطق مختلف و ناشناخته بودن سهم شیعیان در تمدن اسلامی بود که این ها باعث شد که در پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) سه گروه شکل بگیرد که در ادامه هر کدام اهداف مشخصی را برای خود تعریف کردند و فعالیت های خود را در راستای تحقق اهداف قرار دادند.

رییس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) گفت: در سال های اخیر هم یک فعالیت عمده و مهم را این پژوهشکده آغاز کرد که دانشنامه اهل بیت(ع) بود که وضعیت مناسبی دارد و در حال حاضر ما 4 گروه در این پژوهشکده داریم.

وی با اشاره به آمار کلی این پژوهشکده، گفت: تا کنون 58 جلد کتاب منتشر کردیم و از این 58 اثر که منتشر شده 14 اثر در جشنواره‌های مختلف حائز رتبه شده اند که حدود یک سوم آثار را شامل می شود و این خود گواهی بر غنی بودن کارهای پژوهشکده و اطمینان خاطر برای مخاطبان این آثار است.

حجت الاسلام والمسلمین مطهری اظهار داشت: از ابتدای شکل‌گیری این پژوهشکده 87 کرسی علمی و نظریه پردازی داشتیم و در 7 همایش به صورت مستقل حضور داشتیم و حدود 9 کارگاه پژوهشی را برگزار کردیم و در سه دوره متوالی این پژوهشکده به عنوان پژوهشکده برتر دفتر تبلیغات اسلامی برگزیده شده است.

وی خاطرنشان کرد: آنچه را که ما تاکنون دنبال می کردیم عبارت از اهتمام به سبک زندگی اسلامی و دستیابی و ارائه سبک زندگی اهل بیت(ع)، تأثیرگذاری و جریان سازی در حوزه های علمی است به گونه ای که منشأ شکل گیری پژوهش های جدید مرتبط با این موضوع باشد.

رییس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) افزود: نکته بعدی تعمیق مطالعات علمی در حوزه دانشی تاریخ و پرداختن به موضوعات جزئی و مسأله محوری در این حوزه است و یکی از مهمترین نکات این است که این پژوهشکده به بحث خرافه زدایی در باورها در حوزه مطالعات دینی و مطالعات تاریخی زندگانی معصومان بپردازد.

وی اظهار داشت: تحلیل روشمند به منظور تبیین شاخه های مختلف دانش تاریخ و نقد و بررسی منابع تاریخی از نکات مورد توجه ما در این پژوهشکده است که اگر به صورت علمی و دقیق و روشمند صورت بگیرد می تواند بسیاری از شبهات و مشکلاتی که در رابطه با اهل بیت(ع) وجود دارد را برطرف کند.

در ادامه این نشست آیت الله یوسفی غروی استاد برجسته تاریخ حوزه علمیه قم با اشاره به این که ثَقَل در ثقلین از ریشه ثِقل گفته شده است، گفت: صرف ثقل به معنی هر سنگینی است کار آمد نیست؛ بلکه ثقل متعادل است که کارآمد بوده و ثقلین یعنی عدلین؛ یعنی دو ثقل باید هموزن هم باشند تا بار را به مقصد برساند؛ بنابراین در اسلام باید این دو ثقل با هم برابر باشند و به تنهایی کاربرد ندارند.

همچنین در پایان این نشست با حضور آیت الله یوسفی غروی و حجت الاسلام والمسلمین نجف لکزایی "معاون پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی" از 6 اثر از جدید ترین آثار پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) رونمایی شد.