نشست علمی «شیعه‌پژوهی غربیان در نیمه نخست قرن بیستم» با ارائه دکتر محمد جاودان، مدیر گروه کلام پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی  در روز چهارشنبه 19/11/1401 در تالار شهید سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار گردید.

دکتر جاودان در این نشست علمی گفتند: شیعه‌پژوهی غربیان در نیمه نخست قرن بیستم را باید سرآغاز شیعه‌پژوهی با رویکرد علمی بدانیم که نسبت به گذشته می‌توان آن را مرحله تازه‌ای در سیر آشنایی غربیان با شیعه و تشیع نامید. در این دوره است که چندین محقق دانشگاهی، با تکیه بر روش‌های دانشگاهی می‌کوشند معرفی عالمانه‌تری از تشیع ارائه کنند.

از مهم‌ترین پیشگامان این عصر یکی گلدزیهر است که در دهه هشتاد قرن نوزدهم نکات مهمی را در باره تشیع طرح کرد و به تعبیر کلبرگ چند سفسطه را در درک و معرفی تشیع را که متأثر از منابع سنی بود تخطئه کرد. یکی آنکه تشیع تأثیر تام عناصر  ایرانی بر اسلام است  و دیگر آنکه شیعه به سنت پیامبر بی‌اعتناست و سوم اینکه تشیع مذهبی عقل‌گراست و به نصوص دینی اعتنای چندانی ندارد. مع الوصف، کلبرگ با کمبود منابع اصلی شیعی مواجه بود و از این رو داوری‌های نادرستی هم در بار تشیع داشته است.

دیگر محقق برجسته که آثاری در باره شیعه پدید آورد رودولف اشتروتمان است که اگرچه عمدتا بر زیدیه و اسماعیله متمرکز بود اما اثری مهم همچون شیعیان دوازدهمی را در باره تشیع اثناعشری نوشت.

دونالدسون یکی دیگر از محققان بنام این دوران است که اثری با عنوان مذهب شیعه را پدید آورد که در آن کوشید معرفی جامعی از تشیع امامی ارائه کند به‌ویژه که او شانزده سال در ایران مقیم شده بود.

شمار دیگری از غربیان در این دوران پژوهش‌های شیعی ارائه کردند که از جمله باید به ولهاوزن و ماسینیون اشاره شود.

  این پژوهش‌ها اگرچه به عنوان پژوهش‌هایی آکادمیک به شمار می‌آیند اما هنوز فاصله مهمی تا شرح و بیانی دقیق و جامع از واقعیت مذهب شیعه و به‌ویژه اثناعشریه در ابعاد مختلف آن دارند. در این مرحله همچنان یک مشکل اصلی تکیه محققان به نحو غالب بر منابع سنی و معرفی شیعه، هرچند غیرجامع، از لنز اهل سنت است.