متن خبر برگزاری نشست علمی 2

پژوهشکدۀ فلسفه و کلام اسلامی با همکاری دانشگاه باقرالعلوم (ع)، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و دانشگاه ادیان به‌مناسبت روز بزرگداشت ملاصدرا، نشست علمی «روش‌شناسی فلسفه ملاصدرا» را با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین استاد حسن معلمی برگزار کرد. در این نشست علمی که در تاریخ اول خردادماه 1401 در تالار شهید سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، استاد حسن معلمی به بررسی روش‌شناسی فلسفی ملاصدرا پرداختند. تأمل در روش‌شناسى ملاصدا، به معنای بررسى رویکرد و روش مطالعات فلسفى او و تحليل مبانى معرفتى و جستجو از الگوی پژوهشی ملاصدرا در به کار گرفتن ابزارها و رویکردهاست.

به اعتقاد ایشان، کثرت و تنوع منابع مورد استفاده به عنوان منابع فکری ملاصدرا مورد بحث صدراپژوهان است. لذا باید روش استفاده صدرا از این منابع تحلیل شود. ملاصدرا از روش‌های گوناگونی همچون عقل، نقل و شهود در فلسفه خود بهره برده است که البته باید سازوکار این بهره‌مندی‌ها روش شود.

بررسی نسبت میان فلسفه صدرایی با فلسفه مشاء، فلسفه اشراق و فلسفه عرفانی ابن‌عربی از دیگر مباحث مهم مطرح در روش‌شناسی ملاصدرا بود که با توجه به یکی از نقدها بر فلسفه صدرایی، یعنی التقاطی‌بودن بررسی شد و این پاسخ ارائه شد که التقاط به معنای درآمیختن حق و باطل است؛ در‌حالی‌که ملاصدرا چنین کاری نکرده است؛ او با تسلطی به انظار متفکران مختلف داشته است، به آرای متعدد اشاره می‌کند و با تلفیق دازد و این فرایند هیچ مشکلی از نظر متفکران ندارد.

ایشان در ادامه با توجه‌دادن به لزوم نقادی در فلسفه، به این نقد رویکردی در فلسفه ملاصدرا اشاره کردند که اگر ملاصدرا روش علامه طباطبایی در تفسیر المیزان را در پیش می‌گرفت و پس از بحث‌های استدلالی و برهانی، به ارائه بحث‌های قرآنی، روایی، کلامی و ... می‌پرداخت، چه‌بسا بهتر می‌توانست از شائبه التقاط و ... در امان باشد. ایشان با اشاره به دو ایستار فلسفی-عرفانی و ایستار وحیانی مورد ادعای تفکیکی‌ها در فلسفه ملاصدرا گفتند معتقدان به تفکیک به بحث‌های تفکیک‌شده فلسفی-برهانی، قرآنی-روایی و ... اعتقاد ندارند؛ بلکه منظور آنها از تفکیک زدودن امور فلسفی از قرآن و روایات است و فلسفه را امری باطل می‌دانند؛ درحالی‌که منظور ما در این نقد بر صدرا، تفکیک موضوعات و رویکردهاست.