|
|
دوشنبه 7 دي 1388
سخن نخست
دفتر تبليغات اسلامي به عنوان يادگار ماندگار بنيان‌گذار جمهوري اسلامي ايران در قريب به سي سال خدمت و حضور مؤثر در عرصه فرهنگ ديني، دوران پرفروغي را سپري نموده است كه در بخش آغازين، نگاهي گذرا به اين دوران نموده و در ادامه با ساختار و بخشي از ظرفيت‌ها، فعاليت‌هاي دفتر آشنا خواهيم شد.
1. شكل‌گيري و تأسيس، در شرايط ويژه سياسي و فكري كشور
در ارديبهشت 1358 كه مصادف با ماه‌هاي نخستين انقلاب بود، به دستور حضرت امام(ره)، گروهي از فضلاي آن روز حوزه (حجج اسلام و المسلمين جعفري گيلاني، ري‌شهري، شهيد حقاني و ... ) با هدف آماده‌سازي حوزويان و روحانيان براي حضور مؤثر در فضاي فكري سياسي آن زمان، فعاليت‌هايي را با عنوان «دايره تبليغات امام»، سپس «دفتر تبليغات امام» و سرانجام «دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم» شروع كردند. بدين ترتيب اولين مجموعه فرهنگي ديني كشور در روزهاي پس از انقلاب شكل گرفت و به عنوان نخستين اقدام، به مناسبت انتخابات رياست جمهوري و همه‌پرسي قانون اساسي، به اعزام مبلغ مبادرت ورزيد.
مقام معظم رهبري(مدظله العالي)، شكل‌گيري دفتر را با عنوان نهاد فرخنده انقلاب اسلامي توصيف مي‌فرمايند:
«دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، در شمار نهادهاي فرخنده‌اي است كه در آغاز پيروزي انقلاب ... پديد آمدند و سالياني را بهره رساندند و ... »(مقام معظم رهبري، 23/1/73)
با گذشت تنها چند ماه از آغاز فعاليت دفتر، دوران جنگ تحميلي شروع مي‌شود، بنا به ضرورت جدي براي هدايت فرهنگي جنگ توسط طلاب و فضلاي حوزه، در آن شرايط، ساماندهي و اعزام هزاران نفر از طلاب و فضلا به جبهه‌هاي جنگ براي همراهي رزمندگان از مهم‌ترين فعاليت‌هاي دفتر محسوب مي‌شد كه تقديم صدها شهيد روحاني جلوه‌اي از اين ايثار و پايداري است.
در كنار اين مأموريت خطير و همزمان با اين امر مهم، فعاليت‌هاي آموزشي با حضور اساتيدي چون شهيد بهشتي، مقام معظم رهبري، شهيد باهنر و ... (براي آموزش مبلغان) و پژوهشي (در موضوعات قرآن، علوم سياسي و ... ) نيز جوانه زده و رفته رفته رئوس فعاليت‌هاي دفتر موجوديت يافته و شكل پيدا مي‌نمايد به‌گونه‌اي كه حضرت امام‌خميني(ره) در حكم انتصاب اولين نماينده خود در دفتر چنين آورده‌اند:
تاكنون دفتر مذكور، خدمت‌هاي شايان تقديري به اسلام و جمهوري اسلامي و حوزه‌هاي محترم علميه نموده است كه بايد از آن تشكر نمود.
2. سازماندهي اوليه و تنوع‌جويي در فعاليت‌ها (1364 ـ 1373)
در پي شكل‌گيري و آغاز فعاليت‌هاي مختلف كه به تناسب نياز و شرايط زماني متفاوت صورت پذيرفته بود، از اوايل سال 64 كه حضرت امام، نماينده خود را در دفتر تبليغات اسلامي معرفي فرمودند، دوران سازماندهي و سازمان‌گرايي فعاليت‌هاي دفتر شروع گرديد.
بر اين اساس، طبقه‌بندي و بخش‌بندي فعاليت‌ها مدنظر قرار گرفت و در چارچوب‌هاي سازماني تفكيك شده فعاليت‌ها پي‌گيري گرديد.
مقام معظم رهبري(مدظله العالي) اين مدت را اينگونه تعبير نموده‌اند:
اين دفتر پر تلاش و پرتوان و گسترده دامن ... چون ابر بابركتي باريده و سود رسانيده است. (23/1/73)
از ويژگي‌هاي اين دوره مي‌توان به موارد زير اشاره نمود:
- معرفي نماينده رسمي از سوي حضرت امام(ره) ارديبهشت 1364
- تفكيك وظايف، سازماندهي و تدوين قوانين و مقررات آغازين
- ورود به فعاليت‌هاي داراي خلاء و نو
- شكل‌گيري نشريات متعدد (به ويژه مجلات فكري و نوگرا همچون حوزه و ... )
- شكل‌گيري سازماني بخش‌هاي آموزشي و مؤسسه آموزش عالي باقرالعلوم(ع)
- شكل‌گيري سازماني بخش‌هاي پژوهشي و مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي
3. رشد و گسترش فعاليت‌ها و آغاز برنامهسازي سازماني (1373 تا 1382)
در اين دوره علاوه بر گسترش كمي فعاليت‌ها (كه به تعبير مقام معظم رهبري هر يك به اقتضاي نياز آغاز شده بودند)، بنا به رهنمود مقام معظم رهبري برنامهسازي سازماني نيز مورد اهتمام قرار گرفت. بر اين اساس ضمن شكل‌گيري بخش‌هاي سازماني مورد نياز، مطالعات و بررسي‌هاي مربوط به برنامه‌ريزي‌ها نيز در دفتر آغاز گرديد.
از ويژگي‌هاي اين دوره مي‌توان به موارد زير اشاره نمود:
- نخستين حكم مقام معظم رهبري و تشكيل هيئت مديره دفتر
- رشد چشمگير حجم فعاليت‌ها (در بخش‌هاي مختلف حتي ورود به فعاليت‌هاي سياسي و اقتصادي)
- توجه به ضرورت تجديد سازمان و نگاه دوباره
«اينك به تناسب چشمداشتي كه از آن هست، ناچار است در سازماندهي و كارهايي كه بر دوش دارد، نگاه دوباره‌اي بيفكند و خود را براي زماني باز هم دراز و پربار آماده سازد». (مقام معظم رهبري 23/1/73)
- مورد توجه و اميد مقام معظم رهبري(مدظله العالي)
«اين‌جانب اميد زيادي به آن دفتر و تلاش همه جانبه آن بسته‌ام و انتظار دارم و دعا مي‌كنم كه اين اميدها با تلاش دسته‌جمعي و برنامه‌ريزي حضرات آقايان برآورده شود». (4/8/76)
- ايجاد اتاق فكر و دفتر برنامه‌ريزي
«لازم است به تشكيلات كنوني آن دفتر، شورايي براي برنامه‌ريزي اضافه شود كه وظيفه آن روشن و در شمار مهم‌ترين‌هاست».(مقام معظم رهبري 4/8/76)
- اهتمام به برنامه‌ريزي هوشمند
«هيئت مديره محترم در برنامه‌ريزي و تعيين ساز و كارها و هدايت هوش‌مندانه همه اجزاي آن دستگاه داراي مسئوليتي بزرگ است». (مقام معظم رهبري، 30/10/80)
4. نوسازي سازماني، توليد اسناد بالادستي مبتني بر آينده‌نگري و تقويت زيرساخت‌هاي سازماني(1382 ـ 1386)
با توجه به مطالعات و بررسي‌هاي آغاز شده در دوره قبل، نوسازي سازماني و تدوين اسناد بالادستي و طراحي افق حركت دفتر و نيز انتظام‌بخشي و رسميت‌بخشي فعاليت‌هاي دفتر در اين دوره مورد توجه قرار گرفت.
مهم‌ترين ويژگي‌هاي اين دوره عبارتند از:
- ارتقاي جايگاه دفتر در حوزه و نظام اسلامي (در سطح ملي و فراملي)
- رسميت‌دهي به فعاليت‌هاي علمي و پژوهشي و تصويب پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي (با چندين پژوهشكده، مركز پژوهشي، ده‌ها گروه پژوهشي و صدها عضو هيئت علمي، محقق و پژوهشگر) در وزارت علوم، تحقيقات و فناوري اطلاعات.
- رسميت‌دهي به فعاليت‌هاي علمي و آموزشي و ارتقاي جايگاه مؤسسه آموزشي عالي باقرالعلوم(ع) به دانشگاه باقرالعلوم(ع) در وزارت علوم، تحقيقات و فناوري اطلاعات.
- بسط و گسترش و ارتقاي جايگاه فرهنگي- تبليغي دفتر تبليغات اسلامي با ادغام دو معاونت «تبليغ و اعزام مبلغ» و «فرهنگي و هنري» و تأسيس «معاونت فرهنگي و تبليغي» و نيز تنوع و كيفيت بخشي به فعاليت‌هاي فرهنگي و تبليغي.
- معطوف نمودن آموزش‌ها به تأمين منابع انساني مورد نياز نهادها و دستگاه‌هاي فرهنگي، ديني
- تقويت و هماهنگي مراكز پاسخ‌گويي به سؤالات و شبهات ديني
- ايجاد همكاري‌هاي علمي در سطح كشور و برون‌مرزي
- ساماندهي و كيفيت بخشي به فعاليت‌هاي مطبوعاتي دفتر تبليغات اسلامي و فعال‌سازي شوراي مطبوعات و نشر ده‌ها ويژه‌نامه از سوي مجلات دفتر در كنار فعاليت‌هاي جاري
- راه‌اندازي چندين مجله و نشريه از جمله: فصلنامه اخلاق، ماهنامه سنجاقك، نشريه اطلاع‌رساني دفتر «پيام» و ...
- گسترش تعامل و همكاري بيشتر دفتر با نهادها و سازمان‌هاي علمي و فرهنگي كشوري اعم از و حوزوي و غيرحوزوي و امضاي چندين تفاهم‌نامه همكاري
- شكل‌گيري الگوي مديريت هيئت امنايي
- بازتعريف هويت و فلسفه وجودي و تدوين بيانيه مأموريت
- نوسازي و اصلاح ساختار سازماني
- دغدغه‌زدايي نسبت به مسائل حاشيه‌اي
- اهتمام جدي به زيرساخت‌هاي سخت‌افزاري و توسعه فضاهاي فيزيكي
- بهسازي امور و مقررات سازماني
- ساماندهي و تقويت نظام برنامه‌ريزي و بودجه
- مطالعه و طراحي سند چشم انداز بيست ساله
- تدوين الگو و چارچوب برنامه سه ساله
5 . بهسازي و زمينه‌سازي براي خيزش نرم‌افزاري «دوره آغازين تحقق چشم‌انداز بيست‌ساله» (1386 ـ1390)
اهداف:
- استقرار تفكر استراتژيك آينده‌نگر و الگوي مديريت متوازن
- رهاسازي سازمان از درون‌گرايي فرآيندهاي داخلي و نگرش‌هاي سخت‌افزاري
- استقرار سامانه مديريت دانش سازمان به منظور دست‌يابي و حفظ مستمر سطح قابل قبول توان‌مندي منابع انساني
- دست‌يابي به سطح اطمينان پايدار در نزد تأمين‌كنندگان
- دست‌يابي به مطلوبيت نسبي در اثربخشي سازماني با تأكيد بر نيازشناسي درست و پاسخ‌گويي متناسب
ويژگي‌هاي بارز اين دوره: «انتخاب آگاهانه» و «آينده‌نگري»
الزامات بارز موفقيت در اين دوره: «باور، عزم، خيزش»
***
اينك دفتر تبليغات اسلامي پس از قريب به 30 سال فعاليت چشمگير به‌عنوان نهادي حوزوي، انقلابي، فرهنگي، تبليغي، علمي، پژوهشي، آموزشي، انتشاراتي و مطبوعاتي با ايفاي نقش واسط فعال ميان حوزه‌هاي علميه و نظام اسلامي و نيازهاي ديني جامعه، حضور پيش‌گام و مؤثر خود را در عرصه‌هاي مختلف به اثبات رسانده به‌گونه‌اي كه امروز در بسياري از مراكز و شوراهاي تصميم‌گير و تصميم‌ساز كشور (همچون شوراي عالي تدوين برنامه پنجم سازندگي كشور، كميسيون‌هاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي، شوراي فرهنگ عمومي كشور، شوراي پيشبرد حوزه و ... ) مشاركت فعال دارد و بسياري از سازمان‌ها و مراكز كشوري (از جمله: سازمان بهزيستي، سازمان اوقاف و امور خيريه، سازمان عقيدتي سياسي ناجا، جامعه المصطفي(ص) العالميه و ... ) با ايجاد تفاهم‌نامه با اين دفتر از ظرفيت‌هاي ممتاز آن در راستاي امور مربوط به خود، برخودار گرديده‌اند.
دفتر تبليغات اسلامي از اولين نهادهاي فرهنگي است كه به تدوين و تصويب بيانيه مأموريت و سند چشم‌انداز 20ساله خود پرداخته است.
اين دفتر كه از سوي مقام معظم رهبري-مدظله‌العالي- به عنوان «نماد روشنفكري حوزه» معرفي گرديده، در افق چشم‌انداز بيست ساله كشور به عنوان «اصليترين تأمين كننده نيازهاي معرفتي و انساني (نرم‌افزاري) عرصه فرهنگ، جهت توسعه و تعميق دين مداري» خواهد بود.
بيشتر بخوانيد :
|